شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، هشدارهای بسیاری مبنی بر پتانسیل هوش مصنوعی در بر هم زدن ساختار نیروی انسانی به‌ویژه در مشاغلی که به‌راحتی قابل خودکارسازی هستند، مطرح شده است. اما مدیران تمامی سطوح در سازمان‎ها مجبور به انطباق هر چه بیشتر با دنیای ماشین‎های هوشمند خواهند بود. در واقع، باور عمومی بر این است که هوش مصنوعی به‌زودی قادر خواهد بود وظایف اداری را که بخش اعظم زمان مدیران را به خود اختصاص می‏دهد، بهتر، سریع‎تر و با هزینه کمتر انجام دهد. مدیران – از مدیران عملیاتی تا مدیران ارشد اجرایی- چگونه می‎توانند در عصر هوش مصنوعی به حیات شغلی خود ادامه دهند؟ به‌منظور یافتن پاسخی برای این پرسش، ۱۷۷۰ مدیر از چهارده کشور جهان بررسی شده و با ۳۷ مدیر ارشد اجرایی فعال در حوزه تحولات دیجیتال مصاحبه‌ای انجام گرفته است. با تحلیل اطلاعات به دست آمده، پنج اقدام موثر شناسایی شدند.

اقدام اول-کارهای اداری را به هوش مصنوعی بسپارید

بر اساس بررسی‎های انجام شده، مدیران تمامی سطوح بیش از نیمی از زمان خود را صرف هماهنگی‎های اداری و کنترل وظایف می‎کنند (برای مثال، یک مدیر ساده در یک فروشگاه یا یک پرستار ارشد در یک مرکز پرستاری باید به صورت مستمر شیفت‎های کاری کارکنان را به‌دلیل جابه‌جایی‎های اضطراری، بیماری یا برنامه سفر آنان، تحت نظر داشته باشد). اینها از جمله مسوولیت‌هایی هستند که مدیران انتظار دارند با ظهور هوش مصنوعی دچار تحولات شوند. این انتظار چندان دور از دسترس هم نیست: هوش مصنوعی تمامی این وظایف را خودکار خواهد کرد.گزارش‌نویسی نمونه‎ای دیگر است. خبرگزاری آسوشیتدپرس به کمک روبات‎های نرم‌افزاری گزارش‎های خود را از ۳۰۰ مورد به ۴۴۰۰ افزایش داد. کاربرد فناوری با آزاد کردن زمان خبرنگاران امکان تهیه گزارش‎های تحقیقی و تفسیری را فراهم کرد. تصور کنید فناوری‎های مشابه در آینده بتوانند پیش‎نویس گزارش‎های مدیریتی شما را تهیه کنند. در واقع، این کار برای تهیه برخی گزارش‎های تحلیلی مدیریتی انجام می‎شود. اخیرا موسسه تحلیل اطلاعات Tableau اعلام کرده است که با‏ Narrative Science، شرکت ارائه‌دهنده ابزارهای مجهز به زبان طبیعی، همکاری‌هایی را آغاز کرده است. نتیجه این همکاری ابزار Narratives است که در قالب برنامه‎های افزودنی Chrome به صورت خودکار توضیحاتی نوشتاری برای طرح‌های گرافیکی شرکت Tableau ارائه می‎کند. مدیران بررسی شده نگاه مثبتی نسبت به تغییرات مذکور دارند: ۸۶ درصد آنها بر این باورند که از توسعه نقش‎های نظارتی و گزارش‎دهی هوش مصنوعی در سازمان حمایت خواهند کرد.

اقدام دوم- تمرکز بر داوری

اغلب تصمیمات مستلزم ایجاد نگرشی فرای توان هوش مصنوعی در بهره‎برداری از اطلاعات هستند. مدیران همواره از دانش خود در زمینه پیشینه و فرهنگ سازمان و همچنین انعکاس‎های اخلاقی استفاده می‎کنند. این جوهره قضاوت انسان است؛ کاربرد تجربه و تخصص برای نقد تصمیمات و اقدامات مهم و حیاتی. مدیران بررسی شده مهارت‎های‏ قضاوت محور نظیر تفکر خلاقانه و تجربی، تحلیل و تفسیر اطلاعات و توسعه استراتژی را سه مهارت از چهار مهارت جدید مورد نیاز برای کسب موفقیت در آینده می‌دانند.همان‌طور که لین تامپسون، مدیر خدمات ERP واحد فناوری اطلاعات نیروی دریایی ایالات متحده اشاره می‌کند: «مدیران از هر اقدامی که با هدف قضاوت انجام شود با عنوان الزامی برای اجرای قوانین یاد می‎کنند و اگر یکی از وعده‎های بالقوه یادگیری ماشینی کمک به تصمیم‌گیرندگان باشد، پس باید فناوری را به عنوان ابزاری برای پشتیبانی از مدیران قلمداد کنیم نه جایگزینی برای آنان.»

اقدام سوم- ماشین‌های هوشمند در جایگاه همکاران

مدیرانی که «هوش مصنوعی را به‌عنوان هم قطاران خود در سازمان قلمداد می‎کنند به این نتیجه رسیده‎اند که نیازی به مبازره با یک ماشین وجود ندارد». درحالی‌که قضاوت‎های انسانی را نمی‌توان اتوماتیک‏سازی کرد، اما ماشین‎های هوشمند می‎توانند دستاوردهای بسیاری در این زمینه داشته باشند که از آن جمله می‎توان به نقش سیستم‎های پشتیبان تصمیم‌گیری داده محور و همچنین فعالیت‎های اکتشافی و تحقیقاتی آنها اشاره کرد. در واقع، ‏ ۷۸ درصد از مدیران بررسی شده‏ اظهار کرده‏اند به توصیه‎های سیستم‎های هوشمند در اتخاذ تصمیمات مرتبط با کسب وکار در آینده اعتماد خواهند داشت.شرکت Kensho Technologies ارائه‌دهنده نسل جدیدی از خدمات تحلیل سرمایه‎گذاری از جمله شرکت‎هایی است که تلاش می‏کند از چنین فرصت‎هایی بهره‌برداری کند. سیستم این شرکت به مدیران اجازه می‏دهد سوالات مربوط به سرمایه‎گذاری را به زبان انگلیسی ساده مطرح و پاسخ‎هایی را در زمانی کوتاه و چند دقیقه‎ای دریافت کنند. تصور مهارت‎های چنین فناوری‎هایی در پشتیبانی از مدیران و تیم‎های مدیریتی در ارزیابی عواقب تصمیمات و بررسی سناریوهای مختلف هیجان انگیز به نظر می‌رسد.این کارمندان مجازی نه تنها در سازمان کار خواهند کرد، بلکه به مدیران در تعامل با ماشین‎های هوشمند از طریق گفت‏وگو یا سایر پلت‌فرم‎های ارتباطی بصری کمک خواهند کرد. هوش مصنوعی در گذر زمان به مهم‎ترین و در دسترس‌ترین دستیار و مشاور مدیران تبدیل خواهد شد.

اقدام چهارم- خلاق باشید

درحالی‌که مدیران دارای مهارت‎های خلاقانه از جمله ارکان اصلی سازمان‌ها به‌شمار می‌روند، شاید کاربردی‌ترین توانایی آنان تقویت خلاقیت اطرافیان باشد. چنین مدیرانی با کنار هم قرار دادن ایده‎های متضاد آنها را به راه‌حل‌هایی یکپارچه، کاربردی و جذاب تبدیل می‎کنند. آنان تفکر طراحانه را در روح تیم‌ها و سازمان می‎دمند. یک‌سوم مدیران شرکت‌کننده در تحقیقات ما تفکر خلاقانه و تجربی را مهارت اصلی مورد نیاز برای کسب موفقیت در عصر حکمرانی هوش مصنوعی می‌دانند.در یکی از مصاحبه‌ها، پیتر هارمر، مدیرعامل شرکت Insurance Australia Group، ‏ بر نیاز به مدیرانی که زمینه‌های پرورش خلاقیت مشارکت‌جویانه را فراهم می‎کنند، تاکید داشت: «ما به افرادی نیاز داریم که می‎توانند ایده‎هایی جدید از دل ایده‌ها ایجاد کنند.»

اقدام پنجم-‏ ایجاد شبکه‎ها و مهارت‎های اجتماعی

مدیران در این بررسی از ارزش مهارت قضاوت در فضای شغلی به خوبی اطلاع داشته و بر آن تاکید داشتند. اما آنان در عین حال مهارت‎های اجتماعی و نقش مهم آن در ایستادگی آنان در قبال تحولات ناشی از هوش مصنوعی را نادیده می‎گیرند. درحالی‌که مدیران از فناوری برای بهره‌برداری از دانش نیروی انسانی خود، مشتریان و جوامع مختلف بهره‌برداری می‎کنند، باید‏ قادر به بهره‎برداری از بینش‎ها، چشم‌اندازها و نگرش‎های متنوع نیز باشند.

پیش به سوی موفقیت

هوش مصنوعی در نهایت ثابت خواهد کرد که ارزان‎تر، کارآمدتر و به‌طور بالقوه نسبت به انسان عادلانه عمل می‎کند. اما چنین سناریویی نباید به دغدغه‎ای برای مدیران تبدیل شود. حضور هوش مصنوعی فقط به معنی تغییر تمرکز مسوولیت‌های مدیران بر وظایفی است که فقط انسان‎ها قادر به انجام آن هستند. نگارش گزارش‎های درآمدی یکی از این وظایف است، اما تهیه پیام‌هایی که منجر به جلب همکاری نیروی انسانی سازمان شود، فقط و فقط کار مغز انسان است. پیگیری برنامه‎ها و منابع ممکن است به‌زودی در حوزه وظایف ماشین‎های هوشمند قرار بگیرد. اما تهیه پیش‎نویس استراتژی بدون شک پدیده‌ای انسانی است. ظهور هوش مصنوعی صرفا با هدف گسترش اتوماسیون اداری و نه برای جایگزین شدن با نیروی انسانی بوده است.اگر کاستی‌های سازمان در زمینه مهارت‎های تحلیلی یک نشانه باشد، سازمان‌ها نمی‌توانند برای جلب تمایل کارکنان نسبت به همکاری با ماشین‌های هوشمند منتظر بمانند. رهبران باید اقدامات زیر را برای آماده‌سازی سازمان و تیم‎های تحت مدیریت خود برای سپردن وظایف بیشتر به ماشین‎های هوشمند انجام دهند:

جست‏وجوی اولیه:‏ به‌منظور حرکت در مسیری نامشخص و مبهم، مدیران باید تجربه کار با هوش مصنوعی را داشته باشند و بینش‎های حاصل از آن را به چرخه‎های تجربی انتقال دهند.

اتخاذ شاخص‌های کلیدی عملکرد برای انطباق بیشتر:‏ هوش مصنوعی معیارهای جدیدی را برای کسب موفقیت تعریف خواهد کرد. مهارت‌های مشارکت‌جویانه، اشتراک‌گذاری اطلاعات، آزمایش، یادگیری و تصمیم‌گیری تاثیرگذار.

توسعه استراتژی‌های آموزش و استخدام برای‏ تقویت مهارت‌های خلاقانه، مشارکتی و قضاوتی: رهبران باید نیروی انسانی و تیم‌های مدیریتی متنوعی را تربیت کنند که از توان ایجاد توازن میان تجربه و هوش خلاقانه و اجتماعی برخوردار باشند.

درحالی‌که تحولات مذکور به یکباره پدید نمی‌آیند، اما سرعت توسعه قابل توجه بوده و پیامدهای آن بسیار گسترده‌تر از تصورات مدیران ارشد اجرایی است. مدیرانی که از مهارت ارزیابی ویژگی‎های نیروی کار آینده برخوردار باشند، می‎توانند خود را برای استقبال از فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی آماده کنند. مسلما این یک فرصت بکر برای شکوفایی هرچه بیشتر سازمان شما هم خواهد بود.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره 3987