شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- دونالد ترامپ بیشتر از آن‌که یک سیاست‌مدار باشد، یک انسان کف خیابان است. او نمادی از طرز تفکر غالب آمریکای دو دهه پیش. نمایش عمومی او در طول کمپینش مبین این واقعیت است و نگاهی به حالات قیافه او ماهیت بدوی رفتارش را بیشتر مشخص می‌کند.

موفقیت چشمگیر سیاسی دونالد ترامپ را ممکن است بتوان به زبان بدن و نحوه عجیب استفاده او از صورتش نسبت داد. نخستین چیزی که در باره چهره ترامپ‌ خودنمایی می‌کند، تنوع گسترده حالات چهره او است. دومین موضوع در باره او حالت نمایشی و اغراق آمیز چهره او است. این موضوع قبل و در حین انتخابات ریاست جمهوری مشخص بود، در حالی‌که دیگر کاندیداها مخصوصا هیلاری کیلینتون تلاش می‌کردند که دوست‌ داشتنی به نظر برسند، ترامپ مشغول درآوردن شکلک‌هایی بود که فقط در تئاتر‌های ژاپنی دیده می‌شوند. اما حالات چهره مشخص و نمادین چهره او چیستند و به ما چه می‌گویند؟

در طی کمپین انتخاباتی، ترامپ کلینتون را تحت تاثیر مردانگی‌اش قرار داد. او این کار را با به کارگیری یک چهره غالب از طریق ابروهایی روبه پایین، چشم‌هایی تنگ و دهانی بسته و پایدار انجام داد. این حالت چهره دقیقا نقطه مقابل حالت تسلیم و اطاعت هستند. روانشناسان کشف کرده‌اند که، مردان خندان به شدت مردانی غیر سلطه‌گر پنداشته شده و در مقابل مردان قدرتمند به شدت کم لبخند می‌زنند. مثلا افرادی که میخواهند نشان دهند که تهدیدی از جانب آن‌ها متوجه دیگران نیست، ابروهایشان را بالا می‌دهند، چشمهایشان را گشاد می‌کنند و لبخند بر لب دارند. این رفتار درست نقطه مقابل بیان چهره ترامپ است که می‌خواهد نشان دهد او از ان آدم‌هایی نیست که بشود به او سمت و سو داد.

چهره خشمگین
بیشتر سیاست‌مداران وقتی عصبانی می‌شوند، به خودشان اجازه بروز اندکی خشم را می‌دهنداما این برای ترامپ کافی نیست. وقتی چیزی خشم او را بر بی‌انگیزد همه ترمز‌ها را رها کرده و مقادیر عظیمی از خشم را بروز می‌دهد. او فاصله بین چشم و ابروانش را تنگ کرده و با دهانی باز تنش موجود در آرواره‌هایش را به نمایش می‌گذارد. یک تفکر وسوسه برانگیز این است که تصور کنیم واکنش ترامپ از روی عدم توانایی کنترل بر خود است، اما احتمال بیشتر این است که این نمایش خشم برای ایجاد جس برتری و سلطه جویی او باشد. تحقیقات موثق روانشناسی نشان داده است که افرادی که خود را به طور جدی محق می‌دانند و یا حس قوی‌ای از برتری جوی بدون چالش دارند، در جمع بیشتر احساس خشمشان را بروز می‌دهند.

جلو دادن و نمایش چانه

یکی از راه‌هایی که ترامپ سعی می‌کند از طریق آن یک سیاست‌مدار سرسخت به نظر بیاید کج و کوله کردن لب و لوچه‌ها و جلو دادن چانه‌اش است. به این ترتیب چانه‌اش رو به جلو می‌آید و این حرکت متکی بر این واقعیت است که مردانی با چانه بزرگ سطح بالاتری از هورمون مردانه تستسترون را دارند. به همین دلیل به نظر می‌رسد تا حدی راحت‌تر به جایگاه قدرت می‌رسند. درمطالعه‌ای در آکادمی نظامی وست‌پوینت در آمریکا مشخص شد دانشجویان مردی که چانه بزرگتری دارند، با احتمال بیشتری نسبت به همتایان چانه کوچکشان به جایگاه ژنرالی خواهند رسید. با استفاده از جلو دادن چانه ترامپ از این واقعیت به خوبی استفاده کرده و سرش را به عقب خم می‌کند، و چانه‌اش را نحوی به نمایش می‌گذارد که به نظر برسد او سزاوار رسیدن به قدرت است.

لبخند پهن

ترامپ به طور غریزی ارزش‌های لبخند زدن را هم می‌شناسد. موقعیت‌هایی وجود دارد که او احتیاط همیشگی‌اش را به کناری نهاده و یک لبخند کامل را به بینندگانش تحویل می‌دهد. این لبخند به همراه نمایش دندان‌ها و چین و چروک اطراف چشم‌هایش است. ویژگی دومی یا همان چین و چروک گوشه چشم ویژگی‌ای است که لبخند واقعی را از لبخند دروغین متمایز می‌کند. ترامپ معمولا این لبخند را وقتی به نمایش می‌گذارد که در جشن است و نیازی برای نشان دادن رهبری‌اش به طور کامل احساس نمی‌کند. البته در همین حال او ازحالت لبخند برای القای احساس رضایت یک پدر از فرزندانش استفاده می‌کند و به این ترتیب بر موقعیتش صحه می‌گذارد. همینطوراو از این لبخند برای نمایش احساس شادمانی‌اش از دیگران همچنان که در عکس دیده می‌شود، استفاده می‌کند.

لبخند فرو خورده

این لبخند معمول ترامپ در انظار عمومی است، لب‌هایش بسته است و دندان‌هایش پنهان شده‌اند. این موضوع به این دلیل است که عضلات ریسوریوس که گوشه لب‌ها را به عقب می‌کشند، در این حالت بیشتر از عضلات اصلی گونه می‌توانند لب‌ها را بالا برده و دندان‌ها را یک لبخند کامل به نمایش بگذارند، فعال هستند. نتیجه این رخداد لبخند فروخورده‌ای است که لب‌ها را پهن‌تر می‌کند و به دلیل کشیده شدن لب‌ها به اطراف، صورت اندکی پهن‌تر به نظر می‌رسد.

دلایل زیادی برای استفاده زیاد ترامپ از این لبخند فروخورده وجود دارد. یک دلیلش این است که این لبخند او را کمتر مطیع نشان می‌دهد. با اجتناب از یک لبخند تمام عیار، او می‌تواند محتاط به نظر رسیده در حالی که سایر گزینه‌هایش را هم در دسترس دارد، کاری که او بسیار به آن علاقه دارد. دلیل دیگر این است که این شکل لبخند دهان را بازتر نشان می‌دهد. شواهدی هم در انسان‌ها و هم در حیوانات وجود دارد، که نشان می‌دهد دهان بسته و پهن نشان دهنده آمادگی درگیر شدن در یک نبرد فیزیکی است. همچنین مشخص شده است که مردانی به دهان پهن‌تر بیشتر به موقعیت‌های رهبری دست پیدا می‌کنند.

ترامپ احتمالا به طور ناخوداگاه جذب این لبخند شده است، چون نسبت عرض به ارتفاع صورت او را افزایش می‌دهد، چیزی که او را مردانه‌تر و سلطه‌گر تر نشان خواهد داد. روان‌شناسان همواره نشان داده‌اند که مردان با نسبت بیشتر عرض به ارتفاع صورت نه تنها جذاب‌تر و سرسخت‌تر به نظر می‌رسند، بلکه در واقع میزان بیشتری از تستسترون را دارند و بیشتر اهل رقابت هستند. اما همواره این احتمال وجود دارد که منشاء این لبخند ترامپ بیشتر فرهنگی باشد تا شخصی. به طور تاریخی مشخص شده در حالی‌که آمریکایی‌ها لبخند تمام عیار را می‌پسندند، بریتانیایی‌ها لبخند فرو خورده را ترجیح می‌دهند. بنابراین این احتمال وجود دارد که لبخند فروخورده ترامپ بیشتر به دلیل اجداد اسکاتلندی او باشد تا دلایل روانشناسی.

چروک دادن به چانه

بیشتر لبخند‌های فروخورده ترامپ معمولی هستند، اما برخی از آن‌ها با چین و چروک‌های چانه همراه هستند. این همان‌چیزی است که روانشناسان به آن « نمایش مخلوط چهره» می‌گویند. حضور این حالت اضافه نمایش چهره بسیار مهم است چرا که اکثر آدم‌ها چانه خود را در برابر تهدید مشت این‌طور سفت کرده و عضلات چهره را در حالت پر تنش نگه می‌دارند. این حقیقت که چین و چروک‌های چانه در بسیاری از لبخند‌های فروخورده ترامپ دیده می‌شوند نشان دهنده این است که او به کرات احساس تهدید می‌کند. به دلیل این‌که لبخند فروخورده بسیار در جلب توجه مردم کارامد است، این لبخند به ترامپ این امکان را می دهد که آسیب‌پذری‌اش را پنهان کند. همه این اتفاقات به طور کامل ناخودآگاه هستند، اما بروز این احساسات ناخواسته نشان می‌دهد ترامپ آن قدرها که دلش می‌خواهد دیگران باورکنند محکم و سرسخت نیست.

حالت اغراق شده دهان

شاید شما هم متوجه شیوه‌ ناخوشآیندی که که ترامپ دهانش را کنترل کرده و بیرون می‌آورد، شده باشید. در حقیقت به نظر می‌رسد دو توضیح برای این حالت وجود دارد. توضیح نخست این است که او این کار را برای کمک به درک بهتر سخنانش انجام می‌دهد. این شیوه‌ای است که مادران برای کمک به فهم فرزندانشان به کار می‌برند. مطالعات نشان داده مادران در هنگام صحبت با فرزندان شیرخوارشان این شیوه را به کار می‌گیرند. اما آیا ترامپ واقعا تا این اندازه اعتماد به نفس دارد که تصور کند درک سخنانش برای مخاطبان دشوار است. به همین دلیل باید به دنبال توضیح دیگری برای این مدل نشان دادن دهان توسط ترامپ گشت. توضیح دیگر این است که او از این حالت فرا طبیعی برای جلب توجه استفاده می‌کند. این رفتار که به آن محرک فرا طبیعی گفته می‌شود توسط جانور شناس برجسته «نیکو تین برگر» روی ماهی‌ها و پرنده‌ها به اثبات رسیده است. مطالعات انسانی هم نشان داده که انسان مثل پرندگان و ماهی‌ها تمایل به بروز این حالت برای جلب توجه دارد.

بنابراین حالا سوال اصلی این است که او را بعد از مراسم تحلیفش بیشتر با چه قیافه‌ای خواهیم دید؟ آیا او تلاش خواهد کرد تا انسان محکم و سرسختی به نظر برسد و برای این کار چهره غالب را انتخاب می‌کند، یا از همه با یک لبخند تمام عیار استقبال می‌کند و یا شاید یک لبخند فروخورده. هرچه رخ دهد نشان دهنده این واقعیت است که چهره ترامپ بسیار زیاد نشان دهنده احساسات و چیز‌هایی است که او به طور ناخودآگاه و آگاهانه به آن می‌اندیشد و یا از آن‌ها می‌ترسد. با دانستن این نکات درباره او، ترامپ واقعا دیگر جایی برای پنهان شدن ندارد.

علی رنجبران/ روزنامه نگار علم/ سیناپرس