شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، وقتی آموزش از همراهی با تکنولوژی باز می‌ماند، نتیجه نابرابری است. بدون مهارت‌های کاربردی و با وجود ورود فناوری‌های مختلف، کارمندان اگر به قدر کافی این مهارت‌ها را نداشته باشند از فضای رایج جامعه جا می‌مانند. این دیدگاه بنیادی است که اصلاح‌طلبان در دوره انقلاب صنعتی داشتند که به ایجاد مراکز آموزشی با بودجه دولتی منجر شد. بعدها اتوماسیون در کارخانه‌ها و دفاتر کاری، چهارمین موج ایجادشده از سوی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها بود. ترکیبی از آموزش و نوآوری در طول دهه‌ها توسعه و گسترش یافت تا در نهایت به موفقیت‌های چشمگیری منجر شد.

امروزه روباتیک و هوش مصنوعی نیاز به یک انقلاب آموزشی دیگر دارند. در این زمان اگرچه زندگی کاری بسیار طولانی و آنقدر سریع رو به تغییر است که به راه‌اندازی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی مختلف منجر شده، اما این کافی نیست. مردم باید علاوه بر این، امکان به‌دست آوردن مهارت‌های جدید در طول دوره‌های کاری‌شان را هم داشته باشند. متاسفانه همان‌طور که کارشناسان تایید می‌کنند، یادگیری مادام‌العمر که امروزه وجود دارد بیشتر از دستاوردهای مهم و برجسته سود می‌برد، بنابراین احتمالا این روند ادامه پیدا می‌کند تا شدت نابرابری بیشتر شود به جای آنکه کاهش یابد. اگر اقتصادهای قرن بیست و یکم قانون‌گذارانی از طبقه تحصیلکرده تربیت نکرده‌اند، باید به سرعت روی شیوه‌های کمک به شهروندان‌شان برای کسب درآمد کار کنند. این در حالی است که این اتفاق تنها هدفی کوتاه مدت برای آنهاست و این اقتصادها باید برای آینده‌ای بهتر با حضور افراد تحصیلکرده و کارآزموده با نوآوری‌های جدید برنامه‌ریزی کنند.

همراهی تکنولوژی و آموزش

مدل سنتی و کلاسیک آموزش (شروع توفانی و رشد تدریجی با آموزش در محل کار) در حال از بین رفتن است. یکی از دلایل آن نیاز به مهارت‌های جدید و به‌طور مداوم در حال به‌روزرسانی است. نیاز صنعت ساخت و تولید به سرعت به کار فکری بیشتر می‌شود تا کار دستی. سهم نیروهای کار آمریکایی استخدام شده در کارهای دفتری رایج از5/ 25 درصد در سال 1996 به 21 درصد در سال 2015 کاهش یافته است. شغل ثابت و تک‌کاره به تدریج به فراموشی سپرده می‌شود.  ترغیب افراد به مراحل بالاتر آموزش رسمی در ابتدای زندگی‌شان تنها راه پیروزی و رسیدن به موفقیت نیست. تنها 16 درصد از آمریکایی‌ها فکر می‌کنند که یک مدرک دانشگاهی با دوره تحصیلی چهار ساله، دانشجویان را برای تصاحب یک شغل خوب آماده می‌کند. اگرچه آموزش حرفه‌ای تضمین می‌کند که افراد دانش آموخته به سرعت جذب بازار کار می‌‌شوند،‌اما آنهایی که آموزش‌های تخصصی و خاص دیده‌اند بیشتر تمایل دارند که از کار کنار بکشند تا آنهایی که آموزش‌های عمومی دیده‌اند.

شاید دلیل این موضوع آن باشد که افرادی با تخصص‌های خاص و حرفه‌ای اغلب کمتر سازگار و انعطاف‌پذیر هستند. بسیاری معتقدند که آموزش در حین کار به همین دلیل این روزها مورد توجه قرار گرفته است. در مقابل اما در آمریکا و بریتانیا دوره‌های آموزش حین کار در طول دو دهه اخیر تا حدود 50 درصد کاهش پیدا کرده است. این در حالی است که خوداشتغالی به سرعت رو به افزایش است و به این ترتیب افراد بیشتری را برای پذیرش مسوولیت مهارت‌های شخصی خودشان آماده می‌کند. دنبال کردن دوره‌های آموزشی رسمی و رایج در طول زندگی می‌تواند یک انتخاب باشد، اما این کار هزینه‌بر است و اغلب دانشگاه‌ها بیشتر به جذب دانشجویان جوان‌تر تمایل دارند.  بازار کار در حال تجربه تغییرات اساسی برای همراهی با تکنولوژی و نوآوری‌های تازه است تا به این ترتیب، امکان یادگیری و کسب درآمد با راه‌ها و روش‌های جدید را برای کارمندان فراهم بیاورد.

با این اوصاف است که شیوه‌های آموزش هم به تدریج در حال تغییر و تحولات مهم و چشمگیری هستند. درست به همین دلیل هم هست که این روزها شاهد راه‌اندازی و شکل‌گیری استارت‌آپ‌های آموزش آنلاین و مجازی مختلفی در سراسر دنیا هستیم که با افزایش مهارت و تخصص‌های فردی، سطح کیفی کار کارمندان را هم بالا می‌برند. حالا وب‌سایت‌ها و مراکز مختلفی به ارائه دوره‌های آموزش مجازی و از راه دور متنوعی می‌پردازند که با نوآوری‌های متفاوت صوتی و تصویری مفاهیم جدید را به افراد آموزش می‌دهند؛ شیوه‌ای موثرتر که به افزایش بازده کاری افراد منجر می‌شود. جالب اینکه بسیاری از این مدارس و مراکز آموزش مجازی دور‌ه‌های آموزشی را به‌صورت رایگان یا با هزینه‌های بسیار کم برگزار می‌کنند تا به این ترتیب افراد مختلف از سراسر دنیا بتوانند به آموزش، دسترسی داشته باشند. حالا دانشگاه‌ها با امکان ارائه مدارک آنلاین، روند ارتقا سطح دانش و تحصیلات تکمیلی را برای افراد راحت‌تر کرده‌ا‌ند. به این ترتیب می‌توان گفت با تلفیق مفید آموزش و تکنولوژی‌های نوین، شیوه جدیدی از یادگیری ایجاد شده است که در آن افراد می‌توانند در مدتی نه چندان طولانی و به راحتی در دوره‌های آموزشی مختلف و مورد علاقه‌شان شرکت کنند و مدارک معتبر بگیرند.

چنین تلاش‌هایی نشان می‌دهد که چطور می‌توان آموزش را به عمق کار آورد. در واقع آموزش‌های آنلاین و مجازی مرزهای مختلفی مانند سن و مکان را از بین می‌برند و به این ترتیب دسترسی همه افراد را به آموزش فراهم می‌کنند. جالب است بدانید که بر اساس بررسی‌های انجام شده در این زمینه، حدود 80 درصد از شرکت‌کنندگان در دوره‌های آموزش آنلاین و مجازی یک مدرک دانشگاهی معتبر دارند و برای ارتقای دانش یا یادگیری مفاهیم کاربردی جدید به این مراکز مراجعه می‌کنند. با این همه اما آموزش آنلاین تا حد زیادی به سواد و دانش IT وابسته است؛ به این معنا که افراد علاقه‌مند و شرکت‌کننده در دوره‌های آموزش آنلاین و مجازی باید سطح ابتدایی دانش IT را برای کار با ابزارهای مختلف داشته باشند. این در حالی است که براساس گزارش سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (OECD) یک نفر از هر چهار فرد بزرگسال در جهان هیچ تجربه‌ای از کار با کامپیوتر ندارد یا این تجربه بسیار محدود و کم است. این در حالی است که بسیاری از این افراد هم به واسطه حضور در فضاهای کاری مبتنی بر فناوری‌های نوین توانسته‌اند تجربه‌ای هرچند کم و کمرنگ از کار با کامپیوتر و اینترنت داشته باشند.

آموزش برای همه شهروندان

اگر راه‌های جدید آموزش به کمک افراد مختلف می‌روند، قانون‌گذاران باید به دنبال اهداف اساسی و مهم‌تر در این حوزه باشند. از آنجایی که آموزش یک عرف عمومی برای افرادی است که به حضور در اجتماع علاقه دارند،‌ دولت‌ها نقش حیاتی و مهمی در ارتقا و توسعه آن دارند. نقش دولت‌ها تنها با افزایش بودجه تخصیص یافته تعریف نشده، بلکه با صرف هوشمندانه هزینه و بودجه مترادف است. آموزش مادام‌العمر در مدرسه آغاز می‌شود. به‌عنوان یک قانون، آموزش نباید تنها روی بخش حرفه‌ای و عملی متمرکز شود. برنامه‌های تحصیلی باید به کودکان شیوه مطالعه و فکر کردن را یاد بدهند. تمرکز روی شیوه‌های فراشناختی می‌تواند به آنها برای انتخاب و یادگیری مهارت‌های مهم کاربردی در زندگی آینده‌شان کمک زیادی بکند.  با این همه اما بزرگ‌ترین تغییر ایجاد دسترسی مداوم و راحت به آموزش برای همه بزرگسالان است. یک راه ارائه کوپن‌های تخفیف برای دوره‌های آموزشی است. کشور سنگاپور چنین شیوه‌ای را با عنوان «حساب‌های آموزشی فردی» انجام می‌دهد. در این طرح به هر فرد بالای 25 سال کمک هزینه لازم برای شرکت در دوره‌های آموزشی 500 مرکز آموزش آنلاین و نجاری داده می‌شود. به این ترتیب هر شهروند با شرایط مالی نه چندان مناسب هم می‌تواند به آموزش دسترسی داشته باشد. با این اوصاف بخش آموزش وارد مرحله جدیدی شده که در واقع انقلابی تکنولوژیک است و می‌تواند مقدمه‌ای برای اتفاقات مهم در این بخش باشد.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره 3957