شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، دو بزرگترین شرکت اینترنتی یعنی گوگل و فیس بوک به سبب تأثیر احتمالی شان بر این نتایج هدف انتقادهای رو به افزایش قرار گرفتند. درمقابل این دو در چهاردهم نوامبر با هدف قرار دادن منابع درآمد تارنماهای خبری جعلی، به این انتقادها واکنش نشان دادند.

کمااینکه در بعدازظهر آن روز موتور جستجوی گوگل اعلام کرد تارنماهایی را که با استفاده از خدمات تبلیغاتی آن-لاینش دست به پخش و ترویج اخبار ساختگی می زنند، ممنوع می کند. چند ساعت بعد شبکه اجتماعی مجازی فیسبوک خطمشی شبکه مخاطبانش را به روز کرد. خطمشی ای که از پیش نیز در آن آمده بود، این شبکه تبلیغات تارنماهایی را که درون مایه های گمراه کننده یا غیرقانونی داشته، و یا حاوی اخبار جعلی باشند، نمایش نخواهد داد. یکی از سخنگویان فیسبوک در بیانیه ای که در این پیوند انتشار داد، از جمله اظهار داشت:… تیم ما تمامی ناشران بالقوه را به دقت زیرنظر دارد، و همچنین ناشران موجود را پیگیری می کند، تا از اجرای این خطمشی احراز اطمینان شود.

این تصمیم دو شرکت نامبرده نشانه ای آشکار از این بود، که دیگر نمی توانند فریادهای فزاینده در مورد توانایی خود در پخش اطلاعات در باره انتخابات آمریکا را نادیده بگیرند. چراکه تحلیلگران فیسبوک را – که هدف اصلی انتقادهاست – متهم نموده اند، که اخبار کاملا غلط و گمراه کننده ای که به سرعت از طریق این شبکه اجتماعی انتشار یافتند، برخی از رأی دهندگان را به سویی سوق دادند، که به نفع دانلد ترامپ تمام شد. یکی از این ماجراها ادعای تأیید آقای ترامپ از سوی پاپ فرانسیس بود.

البته گوگل نیز، از موج انتقادات مصون نمانده است. چراکه منتقدان می گویند، این شرکت هم اخبار جعلی را بیش از اندازه رواج داد. کمااینکه روز سیزدهم نوامبر تارنمای Mediaite گزارش داد که نتیجه جستجو در تارنمای گوگل برای “شمارش نهایی آرای 2016″، به پیوندی/ لینکی به خبر تارنمای موسوم به 70News می رسید، که به غلط اعلام کرده بود، آقای ترامپ از رقیب دمکراتش هیلاری کلینتون پیش افتاده است. این خبر دروغ تا شامگاه روز بعد به دومین مورد جستجو برای اخبار مربوطه تبدیل شد.

آندریا فیویل یکی از سخنگویان گوگل در بیانیه ای در این پیوند اعلام کرد: هدف ما در حوزه جستجوی کاربران ارائه مناسب ترین، مربوط ترین، و بهترین نتیجه، برای این استفاده کنندگان است. (البته) آشکار می باشد، که ما در این باره (خبر ساختگی مورد اشاره) درک درستی نداشتیم. اما بگونه ای مستمر برای بهبود راه و روش مان کار می کنیم.

باید دانست، که در این میان تصمیم فیسبوک بیشتر شایان توجه است. چراکه مارک زاگربرگ مدیراجرایی آن مکررا انتقادات مبنی بر این را که این شرکت بر چگونگی رأی دادن مردم تأثیر داشته، به سخره گرفته است. او در مطلبی که در صفحه فیسبوک خود گذاشت، از جمله نوشت که 99 درصد آنچه مردم در این تارنما می بینند، واقعیت دارد و تنها آن مقدار اندک (یک درصد) اخبار جعلی و حقه و کلک می باشند. به همین سبب هرگونه تأثیر اینگونه حقه و کلک ها در تغییر نتایج انتخابات به سود یا زیان هر یک از طرفین را، نامحتمل دانست.

اما گزارش نیویورک تایمز حاکی از آنست، که دیدگاه کارکنان و مجریان فیسبوک با آقای زاگربرگ تفاوت دارد. کمااینکه به شکلی فزاینده مسئولیت ها و نقش خود در تأثیر بر انتخابات را، مورد سوأل قرار داده اند.

البته واقعیت هم این می باشد که فیسبوک مدت هاست از این حرف می زند، که بر تأثیرگزاری و تقویت جنبش های دمکراتیک در نقاطی مانند خاورمیانه کمک کرده است. همچنین در تبلیغاتش می گوید که می تواند، به سوق دادن کاربران به سوی آگهی ها کمک کند. در عین حال فیسبوک در سراسر جهان به یک میلیارد و 800 میلیون تن دسترسی دارد. همچنین یکی از بزرگترین ناشران خبر به صورت آن-لاین می باشد. پژوهش مرکز نظرسنجی پو هم نشان داده، که تقریبا نیمی از بزرگسالان آمریکا فیسبوک را منبع خبری خود تلقی می کنند. (بنابراین ادعاهای آقای زاکربرگ محلی از اعراب ندارد).

تصمیم گوگل نیز به سیستم آگهی هایش پیوند دارد، که بیش از دو میلیون ناشر مستقل از آن برای تبلیغ تارنمای خود بهره می برند. البته مدتی می شود، که گوگل خطمشی های منع تبلیغات گمراه کننده سیستم خود را در پیش گرفته است. خطمشی نوین آن نیز که گفته شده فورا به اجرا درمی اید، گستره این ممنوعیت را افزایش خواهد داد. کمااینکه آندریا فیویل خاطرنشان کرد: ما در ادامه، تبلیغات حاوی اطلاعات بدجلوه دادن، اظهارات غلط، و پنهانکاری در مورد ناشران، … را ممنوع خواهیم کرد.

گذشت زمان نشان خواهد داد، که خطمشی نوین گوگل در عمل تا چه اندازه بر اخبار ساختگی تأثیر خواهد داشت. خطمشی ای که مبنایش ترکیبی از بازبینی مکانیزه خود به خود (کامپیوتری) و انسانی برای کمک به تعیین جعلیات می باشد. / ایران جوان