چه کسی می تواند این مساله را رد کند که یکی از زمینه سازان اقبال برخی از قشر های مردم ایران به رسانه های فراملی بعضی زمینه سازی ها و ذائقه سازی های رسانه های داخلی خودمان بوده و هست؟.

همه چیز از آپارتمان خانواده رجبی شروع شد که در اوایل دهه هفتاد خانه شان را در اختیار سریال های زن و شوهری شبکه های تلویزیون خصوصا شبکه دو گذاشتند تا یک ملو درام ساده با چهار پنج نفر بازیگر خلق شود و خلق الله را یک ساعتی سرگرم کند. از همین جا نطفه سریال ها و بعد تر ها فیلم های سینمایی آپارتمانی بسته شد..

با همان سرعت و حدتی که بلدوزرهای فرهنگ جدید آپارتمان نشینی خانه های شخصی و حیاط دار شهرهای بزرگ را یکی پس از دیگری صاف می کردند تا بر نخاله ها حضور آن ها آپارتمان های چهار پنج طبقه و گاه برج های بیست یا سی طبقه بروید؛ برنامه های نمایشی هم جول و پلاس شان را از حیاط ها و کنار حوض ها جمع می کردند و چهار دیوار اختیاری را بی هیچ دردسر به کار می گرفتند.

.“پدرسالار” هم اگر چه در عمارتی قدیمی در محله ای با سابقه در تهران ساخته شد ولی آخر و عاقبت این سریال هم به آنجا کشید محمد علی کشاورز بازیگر نقش پدر، خانه قدیمی خود را برای تخریب گذاشت تا بکوبند و چند واحد آپارتمان به جایش بسازند تا میان برادر و خواهر ها و البته میان عروس و پدر شوهر و دیگران اختلاف نیفتد.

.اتفاقا پدر سالار نمونه خوبی است؛ تغییرات به همین شکل ترویج شدند و عجیب نیست که از همان سالها روند ساخت و ساز ها و البته تراکم فروشی شهرداری ها و زندگی آپارتمانی ابتدا در پایتخت و بعدها در شهرهای بزرگ سرعت گرفت. جالب تر اینکه توجیه درام هایی از نوع پدرسالار برای تغییر سبک زندگی ربط زیادی به مقتضیات افزایش جمعیت پایتخت ندارد. ماجرا کاملا اخلاقی است. یک زوج با طرز تفکر مدرن یا بهتر بگوییم شبه مدرن وارد معادلات می شود و همه چیز را تغییر می دهد. انگار همه چیز در همان تخریب خانه پدری خلاصه می شود و اگر از ابتدا این اتفاق رخ می داد نه اختلافی پیش می آمد و نه قهر و آشتی…

اینجاست که می شود گفت وقتی درباره سبک زندگی سخن می گویم و عامل های تاثیر گذار بر آن دقیقا درباره چه چیزی حرف می زنیم. اینکه با تاکیدات مقام معظم رهبری برخی رسانه ها حتا شده است برای چند ماه در این موضوع خاص اظهار نظر کرده اند و گزارش و مقاله و یادداشت روانه خروجی کرده اند و بعضی از خطبا و سخنرانان هم گه گاهی محض نمک سخنرانی شاید؛ به این اصطلاح اشاره می کنند یک چیز است و اینکه واقعا سبک زندگی مردم در ایران از کانال کدام منابع تعیین می شود و این تغییرات چه تاثیری بر زندگی آنها و مهم تر از این بر زیست اجتماعی، اقتصادی و حتا سیاسی شان می گذارد بحثی دیگر است..

سالها پیش یکی از رسانه های فرهنگی با دست گذاشتن بر روی این مطلب که چرا خطبای جمعه در کشور نسبت به مقولات فرهنگی و هنری کمتر توجه نشان می دهند و آن وقت که توجهی هم صورت می گیرد تنها در محدوده سلبیات باقی می ماند پرونده ای را عرضه کرد که در زمان خودش حرف و حدیث های فراوانی را به میان کشید. اصل کلام این بود که سینما؛ تلویزیون، داستان و عکس و بسیاری دیگر از مقولاتی از این دست مستقیم و غیر مستقیم بر زندگی و روش زیستن مردم در ایران تاثیر می گذارند و مغفول ماندن این تاثیر و بد تر از آن عدم استفاده از این ابزارها و باز هم بدتر از همه عدم شناخت این تاثیر نتایج تاسف باری را به بار خواهد آورد.

چه کسی می تواند این مساله را رد کند که یکی از زمینه سازان اقبال برخی از قشر های مردم ایران به رسانه های فراملی بعضی زمینه سازی ها و ذائقه سازی های رسانه های داخلی خودمان بوده و هست؟ در اواخر دهه هفتاد در رسانه ملی خودمان مگر آپارتمان ها تبدیل به خانه های ویلایی چند هزار متری نشدند و مگر مبلمان و اتومبیل های آخرین سیستم جای لوکیشن های ساده در دهه های پیش را نگرفتند؟ حالا دیگر خودرویی که هنرپیشه بر آن سوار می شود خود به یکی از ابزار تبلیغات تبدیل شده و جذابیتی درونی با خود به همراه دارد. این را بگذارید در کنار مانکن گرایی در انتخاب بازیگران سریال های تلویزیونی که با سکوت همراه با رضایت مدیران رسانه های ملی به یک روند تبدیل شد تا بازیگران رسانه ی ملی کم کم به سمت و سوی یک نوع خاص از آرایش ظاهر بروند؛ و البته نیازی نیست درباره همه حواشی که درباره عمل های زیبایی برخی هنرپیشه ها در نشریات و رسانه های عامه پسند پیش آمد سخن گفت..
شیوع مانکنیزم در میان هنرپیشه های تلویزیونی و تغییر در سبک مسکن و وسایل نقلیه تنها نمونه هایی از تحول در سبک زندگی تلویزیونی بودند؛ در برخی از این موارد به راحتی می شود شباهت هایی بسیار را میان آن چه که شبکه های ماهواره ای در حال ترویج آن هستند با آنچه که بر روی آنتن های شبکه های وطنی می رود پیدا کرد؛ تنها تفاوت در بعضی از محدودیت هایی است که برنامه سازان وطنی در نمایش برخی روابط و پوشش ها دارند.

با یک تفکیک ساده این رابطه راحت تر قابل تشخیص است؛ یک برنامه تلویزیونی در دو سطح در زندگی مخاطبش تاثیر می‌گذارد؛ یکی درباره اینکه چه از زندگی اش چه بخواهد و دیگر اینکه چگونه. به یک مسابقه تلویزیونی که از سال های ابتدایی دهه گذشته یعنی دهه ی هشتاد در ایران باب بوده است توجه کنید.. نسل مسابقاتی که بعد از مسابقات اطلاعات عمومی به تلویزیون آمدند. این برنامه ها عموما با جایزه های بزرگ معنا می گرفتند. یک دستگاه پراید؛ چند میلیون تومان پول و مواردی از این قبیل که به دست آوردنشان در یک شب و بدون برنامه ریزی و تلاش طولانی مدت می تواند هر کسی را تحریک کند. در مرتبه دوم همان طور که گفتیم چطور بدست آوردن جایزه اهمیت پیدا می کند؛ این که از چه راهی به آن برسید.شبکه تهران در این زمینه در سال های دهه هشتاد میان داری می کرد و اولین نمونه را با عنوان مسابقه بزرگ معرفی نمود. در نمونه های بعدی مسیری که شرکت کنندگان برای رسیدن به جایزه طی می کردند هر بار تکامل بیشتری پیدا می کرد به طوری که در سالهای بعد حتا حذف رقبا در حین رقابت هم به مسیر اضافه شد. اما در نهایت همه چیز به بخت و اقبال منتهی می شد..
اگر بخت یار بود رمز درست انتخاب می شد و در گاوصندوق به روی بازیکنان خوشبخت گشوده می گردید. تهیه کننده برنامه اش را بر روی آنتن داشت و عوامل هم حقوق شان را می گرفتند و آنهایی هم که آگهی داده بودند تبلیغاتشان به انجام می رسید اما آنچه در سبک زندگی مردم تاثیر گذاشته بود را معمولا الا قلیل به چشم نمی دیدند.ترجمه دراماتیک همین روند در همه سریال ها تا همین امروز موج می زند؛ بخت و اقبال آدم ها را به ثروت می رساند یا از آن محروم می کند و البته مساله اصلی ثروت و رفاه است؛ چنانچه اگر قرار باشد عاقبت به خیری را در انتها ببینیم چیزی نیست جز رسیدن به ثروت که آن هم بر مدار بخت و اقبال می گردد.در چنین جامعه ای دیگر سخن از عدالت و بی عدالتی سخن گزافه است و البته گام زدن در چرخه تولید ثروت هم چون باز هم بخت و اقبال است که معاذالله تعیین می کند کدام درخت به بار بنشیند و کدام نه..
برگردیم به خانه ی اول مان، فرهنگ و اقتصاد و رسانه چنان درهم پیچیده اند که نمی توان آنها را از هم جدا کرد بدون اینکه خصوصیات مهم شان را از دست بدهند. اگر یک تئوری اقتصادی در کشور تبلیغ شود قطعا فرهنگ خود را با خودش می آورد و اگر یک مد و نوع نگرش به آرایش ظاهری را مدام مقابل چشم یک ملت نمایش گذارده شود به هر حال ملزومات اقتصادی آن مورد توجه قرار می گیرد و همین موارد است که سبک زندگی را شکل می دهد و راهبری می کند.

.منبع: خبرگزاری مشرق