شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، 11 سال پس از آ‌نکه یکی از معاونان وقت وزارت ارتباطات در دولت نهم مفهومی تحت عنوان «اینترنت ملی» را وارد ادبیات ارتباطی و آی‌تی در ایران کرد شبکه ملی اطلاعات با حضور معاون اول رئیس‌جمهوری در تهران افتتاح شد. هر دو دولت نهم و دهم تلاش گسترده‌ تبلیغاتی را روی بحث اینترنت ملی که بعدا به «شبکه ملی اطلاعات» تغییر نام یافت انجام دادند، اما آنچنان که واعظی وزیر ارتباطات می‌گوید اساسا هیچ کاری در این زمینه انجام ندادند. با این حال در نوع نگاه دو دولت نسبت به شبکه ملی اطلاعات تفاوت‌هایی دیده می‌شود. در حالی که دولت قبل شبکه ملی اطلاعات را جایگزینی برای شبکه جهانی معرفی می‌کرد در دولت روحانی مقامات دولتی آن را موضوعی در کنار شبکه اینترنت معرفی می‌کنند. مقامات دولت حتی در طول این مراسم بارها تاکید کردند که شبکه ملی اطلاعات قرار نیست اینترنت را تحت تاثیر قرار دهد و حتی باعث افزایش سرعت و کاهش قیمت دسترسی به ‌آن نیز خواهد شد. در کنار این منتقدان دولت فعلی نیز از عدم راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات به‌عنوان یک نقطه ضعف در مقابله با تهاجم مجازی نام برده‌اند موضوعی که بارها وزیر ارتباطات را به مجلس کشانده است.

جهانگیری: شبکه‌ای با سرمایه‌گذاری 20هزار میلیاردتومانی

مراسم را معاون اول رئیس‌جمهوری افتتاح کرد، هر چند شب قبل از آن خود رئیس‌جمهوری نیز در جلسه شورای عالی فضای مجازی در مورد این شبکه صحبت کرده بود و افتتاح آن را به وزارت ارتباطات تبریک گفته بود. جهانگیری در سخنان خود تاکید کرد که شبکه ملی اطلاعات سد راه دسترسی آزاد به اطلاعات نیست بلکه خدمات با سرعت بیشتر، کیفیت بهتر، هزینه کمتر و امنیت بالاتر در اختیار مردم قرار خواهد گرفت. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، جهانگیری خاطرنشان کرد: عصری که در آن قرار داریم، عصر اطلاعات است و هیچ کشوری در هیچ جای دنیا نمی‌تواند از خدمات فناوری اطلاعات چشم پوشی کند. معاون اول رئیس جمهوری ادامه داد: قدرت، ثروت و منزلت امروز بر مدار کم و کیف اطلاعات می‌چرخد و فرصت‌های جدیدی که در بخش‌های مختلف به‌وجود می‌آید، همه در مواجهه با نحوه دسترسی به اطلاعات شکل می‌گیرد و اگر به دنبال ارائه خدمات مناسب به شهروندان هستیم، باید بدانیم که نحوه اطلاعات‌رسانی به مردم بسیار مهم است.

معاون اول رئیس جمهوری در ادامه، اطلاعات را مهم‌ترین محرک تغییر و تحولات کنونی در جهان دانست و افزود: اگر زمانی گفته می‌شد که تحولات دنیا بر پایه توسعه انرژی می‌چرخد، امروز و در مقطع فعلی تحولات دنیا بر مبنای دسترسی به اطلاعات است و ما مکلف هستیم که شرایطی را در کشور به‌وجود بیاوریم که مردم بتوانند به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند.وی افزود: طراحی شبکه ملی اطلاعات مهم‌ترین قدم در راه دسترسی به اطلاعات باکیفیت، سریع، امن و ارزان تر برای همه مردم و مسوولان است و برای به ثمر رسیدن این شبکه در حدود 20 هزار میلیارد تومان ظرف سه سال اخیر سرمایه‌گذاری شده است که 20 درصد از این میزان از سوی دولت و مابقی از سوی بخش غیردولتی بوده است.

جهانگیری اضافه کرد: مطابق قانون برنامه پنجم توسعه و اسناد بالادستی باید در سال پایان برنامه پنجم 60 درصد خانوارها به پهنای باند پرسرعت دسترسی داشته باشند و ما باید تلاش کنیم دولت الکترونیک و دولت همراه را هرچه زودتر در کشور مستقر کنیم زیرا نیازمند فعال شدن ده‌ها سامانه الکترونیکی در بخش‌های اجرایی کشور، نظام بانکی، بخش آموزشی، بخش سلامت و سایر بخش‌ها هستیم که همه اینها نیازمند شبکه پرسرعت با خدمات مناسب است. معاون اول رئیس جمهوری در ادامه سخنان خود افزود: ما جزو معدود کشورهایی نیستیم که شبکه ملی اطلاعات راه‌اندازی کرده‌ایم، بلکه تقریبا همه کشورهای توسعه یافته از این امکان برخوردار هستند و خوشبختانه طراحی و راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات در حالی انجام شد که شبکه‌های قبلی حتی یک لحظه متوقف نشدند و ارائه خدمات به مردم همچنان ادامه داشت.

وزیر ارتباطات: کاربران نگران نباشند

وزیر ارتباطات نیز بر کیفیت بهتر، سرعت بالاتر و تعرفه کمتر این شبکه تاکید کرد. واعظی که شب قبل از آن در برنامه‌ای تلویزیونی گفته بود از این به بعد همه شبکه داخلی ارتباطی ایران بخشی از شبکه ملی اطلاعات است در این مراسم نیز گفت: بهره‌برداری از شبکه ملی اطلاعات یک توفیق است که تنها مربوط به ما نمی‌شود بلکه تمام فعالان این عرصه، چه خصوصی و چه دولتی، در این توفیق شریک هستند. واعظی با تاکید دوباره بر مهم‌ترین ویژگی این شبکه گفت: شبکه ملی اطلاعات هیچ محدودیتی برای دسترسی کاربران به اطلاعات و خدمات ندارد. وزیر ارتباطات همچنین در جمع خبرنگاران گفت: کسانی که با شبکه ملی اطلاعات موافق نیستند همواره اینگونه شبهات را مطرح کرده‌اند و معتقد بودند که اگر این شبکه دایر شود دسترسی مردم به اینترنت جهانی قطع خواهد شد، اما ما بارها این موضوع را تکذیب کرده‌ایم. وی گفت: آنچه در داخل کشور به‌عنوان ارتباطات مدنظر است از لحاظ حریم خصوصی محفوظ بوده و هیچ تفاوتی میان ارتباط خارجی با شبکه ملی اطلاعات وجود ندارد. وزیر ارتباطات با تاکید بر اینکه اطلاعات تنها در صورت حکم قضایی و طبق قانون در اختیار مراجع قضایی قرار می‌گیرد، گفت: هویت تمامی مصرف‌کنندگان در فضای مجازی مشخص است که این موضوع ارتباطی به شبکه ملی ارتباطات ندارد و از قبل نیز وجود داشته است اما دولت تاکید دارد حریم خصوصی که از این شبکه استفاده می‌کنند را صیانت کند. واعظی با بیان اینکه کاربران باید بدانند که اطلاعات‌شان در داخل کشور باشد امن‌تر از زمانی است که به خارج از کشور برود و هیچ‌کس مسوولیت آن را قبول نکند.

جهانگرد: کاربران شناسنامه‌دار می‌شوند

رئیس سازمان فناوری اطلاعات نیز در این مراسم سخنان خود را روی بحث امنیت شبکه ملی اطلاعات متمرکز کرد و گفت تمام کاربران شبکه ملی اطلاعات دارای ID و به اصطلاح شناسنامه‌دار خواهند بود. رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران از عملیات هکری سنگین علیه شبکه کشور در هفته‌های پیش خبر داد و در ادامه گفت: کلیه کاربران شبکه ملی اطلاعات احراز هویت و شناسنامه دار می‌شوند. به گفته جهانگرد در شبکه ملی اطلاعات کلیه کانکشن‌های (اتصالات به شبکه) ثابت و سیار کشور دارای هویت واحدی خواهند بود و اگر کاربری دارای شناسه نباشد، قابلیت سرویس‌دهی به او وجود ندارد. جهانگرد همچنین در پاسخ به پرسش یک خبرنگار درباره احراز هویت کاربران روی این شبکه گفت: احراز هویت کاربران به این معنی نیست که دیتای رد و بدل شده آنان را زیر نظر داریم.

فیروزآبادی: تولید محتوا مستقل از اینترنت

دبیر شورای عالی فضای مجازی صحبت‌های خود را در مراسم افتتاحیه شبکه ملی اطلاعات را با خبر حمله سایبری بزرگ به کشور آغاز کرد. حمله‌ای که به گفته وی هدفش مختل کردن شبکه بود، اما به نتیجه نرسید. به گزارش خبرگزاری مهر وی با بیان اینکه این حمله با سرعت ۳۰ گیگابیت و با هدف مختل کردن شبکه ارتباطی صورت گرفت، ادامه داد: با تمهیدات صورت گرفته در شبکه ملی ارتباطات، برای سوئیچ‌های IXP امکان جداسازی ترافیک بین‌الملل و داخلی فراهم شد و در نتیجه قطع سرویس‌های بین‌المللی اختلالی در دریافت سرویس‌های خارجی ایجاد نکرد. ابوالحسن فیروزآبادی با اشاره به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات گفت: برداشت‌های متفاوتی از این طرح در کشور وجود داشت و بارها از من سوال می‌شد که آیا این شبکه در چارچوب مرزهای ملی است یا خیر.هم‌اکنون باید بگوییم شبکه ملی اطلاعات یک شبکه اختصاصی در چارچوب مرزهای جغرافیایی ایران نبوده، بلکه کاملا بر پایه تحقق نیازهای مردم طراحی شده است و در آن یک اراده ملی دخیل بوده است.

دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه در شبکه ملی اطلاعات مستقل از شبکه اینترنت خارجی امکان تولید محتوا را خواهیم داشت، گفت: هم‌اکنون قدرت اقتصادی کشورها در چارچوب تولید محتوا و خدمات در فضای مجازی سنجیده می‌شود و چنانچه ما بتوانیم خدمات این شبکه را به کشورهای دیگر ارائه دهیم، شاهد اعمال قدرت در فضای مجازی خواهیم بود، همان کاری که هم‌اکنون آمریکایی‌ها در حوزه‌های مختلف خدمات انجام می‌دهند و در این فضا اعمال قدرت دارند. فیروزآبادی با بیان اینکه خدماتی مانند گوگل و تلگرام اگر در ایران راه‌اندازی شود، شبکه ملی اطلاعات این توانایی را خواهد داشت که این خدمات را بتواند به‌صورت جهانی ارائه دهد، از سوی دیگر در این شبکه با قدرت سایبری می‌توانیم در خدمات و سرگرمی‌ها، بازارهای جهانی و منطقه‌ای را به خود اختصاص دهیم.

فازهای مختلف شبکه ملی اطلاعات

ایجاد شبکه ملی اطلاعات یکی ازتکالیف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در برنامه پنجم توسعه و نیز مصوبه سال 92 شورای عالی فضای مجازی است که شبکه‌ای مبتنی بر اینترنت، اما به‌صورت مستقل به‌عنوان زیرساخت ارتباطی فضای مجازی کشور ایجاد شود. به گزارش خبرگزاری مهر، این شبکه با تاکید بر امنیت زیرساخت‌ها، استقلال شبکه، افزایش سهم ترافیک داخلی در سبد مصرفی کاربران و شکل‌گیری اقتصاد محتوای بومی برای حاکمیت تعریف شده است. همچنین از ویژگی‌های شبکه ملی ارتباطات برای بنگاه‌های اقتصادی ایجاد ظرفیت زیرساختی برای ارائه خدمات در بستر باند پهن داخلی و مراکز داده و تبادل ترافیک داخلی است که کاهش هزینه ارتباطات داخلی را نیز به همراه دارد. بر این اساس، امروز وزارت ارتباطات در فاز نخست، این شبکه را با قابلیت‌هایی چون دسترسی به خدمات دولت الکترونیک، خدمات دیجیتال در داخل کشور، دسترسی مقرون به صرفه پرسرعت ارتباطات و دسترسی به محتوا و خدمات داخلی در سراسر کشور برای کاربران نهایی فراهم کرد. قرار است فاز دوم این شبکه در دهه فجر امسال با هدف دسترسی به خدمات ویدئویی داخلی با هزینه مقرون به صرفه برای کاربران نهایی، توسعه کسب و کارهای مبتنی بر IT و شکل‌گیری اقتصاد دیتاسنترها برای حاکمیت و نیز افزایش کیفیت خدمات زیرساختی برای بنگاه‌های اقتصادی فراهم شود. در همین حال در فاز سوم که فاز بلوغ این پروژه ملی خواهد بود دسترسی به محتوا و خدمات باند پهن داخلی در سراسر کشور به‌صورت مقرون به صرفه و باکیفیت و نیز گسترش ظرفیت‌های زیرساختی و امکانات لازم برای شرکت‌های داخلی در بازار منطقه و بین‌الملل و در نهایت تحقق کامل استقلال زیرساخت ارتباطی کشور، حفظ حریم خصوصی و رشد کسب و کارهای فناوری اطلاعات و خدمات دولت الکترونیک روی این شبکه ملی فراهم می‌شود.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد – شماره 3849