شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- دکتر مسعود اسدپور: عصر اطلاعات، عصر بمباران کاربران دهکده مجازی با بهمن اطلاعات است. کاربران فضای مجازی برای مدیریت این حجم اطلاعات به‌تدریج مجبور به پیاده‌سازی‌ یک مکانیزم ذهنی برای پالایش اطلاعات، خلاصه‌سازی‌ آن و در هنگام لزوم فراموش کردن آن هستند.

به همین دلیل، مطالب تحلیلی طولانی در دنیای امروز خوانندگان کمتری دارند. مطالبی که بیش از همه در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته می‌شوند، کوتاه و در حد دو سه پاراگراف هستند. حتی این دو سه پاراگراف هم درصورتی مورد خوانش کاربر قرار می‌گیرند که در همان پاراگراف اول توجه او را جذب کنند.

یکی از روش‌های خلاصه‌سازی‌ اطلاعات استفاده از جلوه‌های بصری است. به‌صورت طبیعی، تکامل انسان در مسیری پیش رفته که بتواند اطلاعات بصری را با سرعت زیاد پردازش کند. در نتیجه اگر مفهومی قابل بیان به‌صورت بصری باشد و به نحو چشمگیری بازنمایی شود، در فرصتی کوتاه اطلاعات لازم را به بیننده منتقل خواهد کرد.

اینستاگرام یکی از پر مخاطب‌ترین شبکه‌های اجتماعی در کشور ماست. یکی از دلایل محبوبیت این شبکه، جلوه‌های بصری آن است که به آن اشاره شد. دلیل دیگر فراگیر شدنش هم دوربین‌های دیجیتال ارزان قیمت با کیفیت بالاست که توانسته یک استودیوی عکاسی را در یک جعبه به اندازه کف دست بسته بندی کند.

بصری بودن اطلاعات مبادله شده در این شبکه باعث شده در کشور ما این شبکه میان بانوان محبوبیت بالاتری داشته باشد. این را از میان عکس‌های منتشر شده با موضوعاتی همچون گل آرایی، خانه‌آرایی، آشپزی، شیرینی پزی، مدل‌های لباس و مو و ناخن در کنار آثار هنری می‌توان به سادگی تشخیص داد. فعالیت در این شبکه‌ها برای خانم‌های خانه‌دار که از وقت آزاد بیشتری نسبت به آقایان دارند، فرصت‌هایی را فراهم ساخته و ارتباطشان را با دیگر کاربران تسهیل کرده است.

اما فعالیت در این شبکه‌ها باعث تغییراتی در سبک زندگی و فعالیت روزمره افراد شده که باید از ابعاد روانشناسی، شناختی و اجتماعی مورد توجه ویژه قرار گیرد. در مورد اینکه چنین تغییراتی باید به دیده مثبت نگریسته شود یا تهدید است، متخصصین اجتماعی باید اظهارنظر کنند.اما آنچه می‌خواهم به آن اشاره کنم، تغییر سبک زندگی است.یک نمونه از این تغییرات ساعات فعالیت کاربران در این شبکه‌هاست. در مطالعه‌ای که در آزمایشگاه شبکه‌های اجتماعی دانشگاه تهران به سرپرستی اینجانب انجام شد، ساعات فعالیت کاربران شبکه اینستاگرام روی یک نمونه ۲۰۰ هزار نفری ثبت و مورد تحلیل قرار گرفت.

یکی از مواردی که در این مطالعه محاسبه شده الگوی فعالیت کاربران در روزهای مختلف هفته و در ساعات مختلف روز است.
نگاهی به این نمودار‌ها بیندازید. الگوی فعالیت کاربران در روزهای مختلف نشان از شدت گرفتن حجم فعالیت‌ها در تعطیلات آخر هفته دارد که به نظر طبیعی می‌آید.

بعد از فعالیت شدید در روزهای آخر هفته که در روز جمعه به اوج می‌رسد، فعالیت‌ها در روز شنبه شدیدا افت می‌کند. به‌تدریج مقدار فعالیت بالا می‌رود و در روز دوشنبه مقدار نسبتا زیادتری پیدا می‌کند اما دوباره کم می‌شود و در روز چهارشنبه به کمترین مقدار در طول هفته می‌رسد. البته بروز رویدادهای خاص باعث بالا و پایین شدن حجم فعالیت‌ها می‌شود اما به‌صورت متوسط چنین الگویی در همه هفته‌ها تکرار می‌شود.

حجم فعالیت در ساعات مختلف روز نشان از این دارد که کاربران به‌طور متوسط در ساعت‌های اولیه صبح کمترین حجم فعالیت را دارند و در ساعات آخر شب فعال‌تر هستند. میزان فعالیت بین ساعات ۱۱ شب تا یک صبح به اوج خود می‌رسد.

با حرکت از ساعات آغازین روز به سمت ساعات پایانی کار (ساعت‌های۳ و ۴ بعد از ظهر) ساعت به ساعت بر حجم فعالیت‌ها افزوده می‌شود. این فعالیت‌ها در ساعات ۵ الی ۷ که کاربران مشغول برگشت از محل کار به سمت منزل هستند فعالیت کمتری مشاهده می‌شود اما مجددا اوج می‌گیرد و در ساعات پایانی شب به اوج کامل برسد. در این میان در ساعت ۹ شب وقفه‌ای در رشد فعالیت‌ها ایجاد می‌شود که احتمالا به‌دلیل صرف شام یا تماشای سریال‌ها و اخبار تلویزیونی است.

اگر نگاهی به نقشه دو بعدی فعالیت‌ها در ساعت مختلف روزهای هفته بیندازیم جزئیات بیشتری ازحجم فعالیت‌ها معلوم خواهد شد. در روزهای شنبه تا سه‌شنبه اوج فعالیت‌ها در همان ساعت آخر شب است و مابقی ساعات شاهد حجم فعالیت زیادی نسبت به این ساعات پایانی نیستیم. اما روزهای آخر هفته یعنی چهارشنبه تا جمعه در ساعات خاصی شاهد حجم شدید فعالیت کاربران هستیم. این حجم شدید فعالیت در دو نوبت اتفاق می‌افتد: از ساعت ۹ صبح تا ۱ بعد از ظهر و از ساعت ۱ تا ۵ صبح. برای جمع بندی مسئله باید بگوییم فعالیت با این حجم در روزهای تعطیل و در ساعات اولیه بامداد باعث به هم خوردن ریتم خواب و بیداری و طبیعتا تأثیر در روزهای کاری خواهد شد. از طرف دیگر فعالیت شدید کاربران در ساعات آخر شب در روزهای کاری نشان می‌دهد ساعات استراحت کاربران روند طبیعی ندارد.

کاربری که باید تا ساعت ۸ یا ۹ صبح خود را به محل کار برساند و برای رسیدن به حداقل یک ساعت وقت نیاز دارد و برای صبحانه خوردن و آماده شدن هم حدود یک‌ساعت وقت لازم دارد و باید ساعت ۶ تا ۷ صبح از خواب بیدار شود. فعالیت کاربران تا ساعت ۱۲ و 1 شب نشان‌دهنده استراحت حداکثر شش ساعته است که دو ساعت از حد طبیعی خود فاصله دارد.

حتی اگر دغدغه‌های دینی و مذهبی برای ادای فریضه صبح را هم درنظر نگیریم کاهش میزان استراحت شبانه بر کارایی کاربران در انجام کارهای محوله در محل کار تأثیر زیادی خواهد داشت.

از آنجا که درصد قابل توجهی از کاربران فضای مجازی از قشر نوجوان و جوان هستند کیفیت یادگیری آنها نیز به‌دلیل کم‌خوابی و کاهش قدرت یادگیری مغز افت پیدا خواهد کرد.به استناد آمار شبکه‌های اجتماعی هشدار می‌دهم که سبک زندگی در حال تغییر است.

منبع: همشهری