اشاره

شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- در گزارش رقابت‌پذیری سال 2014 مجمع جهانی اقتصاد، رتبه رفتار اخلاقی بنگاه‌ها در ایران با 39 پله سقوط نسبت به سال 2013 در میان 148 کشور 121 بوده است. شاید به همین دلیل باشد که نه‌تنها آگاهی از ابزاری برای ایجاد فرهنگ اخلاقی در سازمان‌ها ممکن است ایده‌ای خوب به نظر برسد، بلکه یک نیاز جدی به شمار می‌آید.
موضوع عدم رعایت فرهنگ اخلاقی در همه کشورها مساله قابل ملاحظه‌ای است.
در این نوشتار ابزاری برای ایجاد فرهنگ اخلاقی در سازمان‌ها و روابط عمومی ها معرفی می‌شود:

ایجاد فرهنگ اخلاقی
1. کدهای اخلاقی قابل اجرا برای سازمان تعریف کنید.
2. به‌طور مستمر آموزش دهید.
3. روشی برای مخابره تخلفات به‌صورت محرمانه و بدون نام ایجاد کنید.
4. در صورت عدم رعایت کدهای اخلاقی، قاطعانه برخورد کنید.
5. به کارکنانی که فرهنگ اخلاقی را رعایت می‌کنند، پاداش دهید.
6. ارتباطات منظمی با کارکنان داشته باشید.
در سال 2007 گزارشی از مرکز اخلاق آمریکا منتشر شد که طی آن مشخص شده بود کمتر از 40 درصد کارکنان سازمان‌ها و شرکت‌های آمریکایی از کدها و برنامه‌های اخلاقی سازمان مطلع هستند.
در بسیاری از سازمان‌ها حتی ممکن است برنامه‌های خوبی برای بهبود وضعیت فرهنگ اخلاقی تهیه و تدوین شده باشد، اما به دلیل عدم ایجاد ارتباط مناسب و موثر، کارکنان از وجود آنها بی‌اطلاع هستند. مدیریت ارشد سازمان باید با ایجاد کانال‌های ارتباطی مناسب به‌صورت فراگیر در قالب ارسال اطلاعیه، حضور و سخنرانی در جلسات یا گفت‌وگوی فردی با کارکنان کدها و برنامه‌های فرهنگ اخلاقی را به ایشان منتقل کند.

 دستورالعمل‌های سیرز
شرکت مشاوره‌ای سیرز و روباک5 «پنج دستورالعمل برای تصمیم‌گیری اخلاقی» را به صورت زیر ارائه می‌کند:
1. آیا قانونی است؟
2. آیا در چارچوب عقاید و خط‌مشی‌های مشترک سیرز قرار می‌گیرد؟
3. آیا درست، عادلانه و مناسب است؟
4. آیا می‌خواهم همه از آن مطلع شوند؟
5. با انجام دادنش چه احساسی درباره خودم خواهم داشت؟
این پرسش‌های کاربردی با هدف ارائه یک فرآیند سریع و قابل فهم برای سنجش اخلاقی کارها در اینجا بیان شدند. این پرسش‌ها به ما در تصمیم‌گیری اخلاقی‌تر کمک می‌کنند؛ اما نمی‌توانند اخلاقی بودن یک اقدام را برای ما تضمین کنند. تصمیم‌گیری اخلاقی نیازمند دقت بسیار است.
 

 توبیخ هنجارشکنان و متخلفان اخلاقی
برای اینکه یک جو اخلاقی در سازمان ایجاد شود که همه اعضای سازمان به آن باور داشته باشند، مدیران باید متخلفان را تنبیه کنند. یکی از علل عمده شکل‌گیری بدبینی در میان مردم نسبت به تعهد سازمان‌ها در پایبندی به اخلاق، بی‌میلی به مجازات متخلفان بوده است. نمونه‌های پرشماری را می‌توان برشمرد که مدیران متخلف همچنان در جایگاه مدیریتی خود باقی مانده‌اند. این چشم‌پوشی‌ها به‌طور غیرمستقیم نشان‌دهنده موافقت هیات‌مدیره با رفتارهای غیراخلاقی است.
استدلال شده است که یک سازمان باید به شدت با فردی که رفتار غیراخلاقی عمدی و آشکاری را از خود نشان داده است برخورد کنند. «از نوک هرم سازمانی تا قاعده آن، تنها یک اقدام باید درباره یک متخلف اخلاقی انجام شود: برکناری و اخراج. و در صورت تخلف از قوانین، همکاری کامل با ماموران اجرای قانون.»
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که «مدیران اخلاقی باید پیوسته رفتار اخلاقی را تشویق و مرتکبان رفتارهای غیراخلاقی را در همه سطوح سازمانی تنبیه کنند. این اقدامات استانداردها و قوانین را تحکیم می‌بخشد.» تلاش مدیران در مقابله با رفتارهای غیراخلاقی باید به صورت آشکار صورت گیرد تا همه بدانند «این سازمان رفتار غیراخلاقی را برنمی‌تابد.»
 

اخلاق در روابط عمومی
ما در روابط عمومی وظیفه داریم که اطلاعاتی که مردم باید بدانند را به آنها برسانیم. این اخلاقی ترین عمل در حوزه روابط عمومی است. این کار به این دلیل انجام می دهیم:
1. جامعه حق آگاهی دارد از آن چه که از منابع عمومی کشور استفاده می شود.
2. حق استفاده و بهره وری دارد و این اطلاعات می تواند بهره وری جامعه را از امکانات عمومی افزایش بدهد. این که جامعه و آحادمردم به درستی، نهادها و موسسات عمومی را بشناسد و راه بهره گیری از آن ها را بدانند، حق آن هاست. از طرفی دانستن وبهره گیری از این اطلاعات و آگاهی ها حق آن هاست و از طرفی دیگر وظیفه نهادهای عمومی، گره گشایی و تسهیل نشر این آگاهی ها و بهره وری آسان تر جامعه است. از این نظر است که نهادهای عمومی که تجلی آن ها بخش روابط عمومی آنهاست، تنها یک وظیفه اخلاقی ندارند بلکه یک وظیفه حقوقی، قانونی، الهی و انسانی بر دوش آن هاست، فراتر از آن چه که ما در روابط عمومی بخش های خصوصی شاهد آن هستیم.

معیارهای اخلاقی عملکرد روابط عمومی
بخش اول ضوابط و معیارهای ایجابی و اثباتی که در روابط عمومی لازم است مورد عنایت و اهتمام قرار گیرد تا روابط عمومی عبارتند از:
1. صحت اطلاعات
تاکید بر این که اطلاعاتی که می خواهد از درون سازمان به بیرون تسری کند، اطلاعات دقیق و درستی باشد. اطلاعاتی که می خواهد از مسوولان یک نهاد به کارکنان آن منتقل بشود و اطلاعاتی که از بیرون سازمان به درون سازمان منتقل بشود،باید اطلاعات درستی باشد.
2. اطلاع رسانی به هنگام و به موقع
در ضمن این که تبادل اطلاعات باید درست و دقیق باشد، به هنگام نیز باید به جامعه منتقل شود. چرا که انتقال دیر هنگام اطلاعات مایه خسارت جامعه و عقب افتادن آحاد جامعه از بهره گیری درست از این اطلاعات می شود.
3. انتقال منصفانه اطلاعات چه از نقاط ضعف چه از نقاط قوت
شایسته است که نهاد عمومی افزون بر انتقال نقاط قوت به انتقال نقاط ضعف هم تکیه نماید و این انتقال به شیوه درستی به بیرون صورت گیرد تا از بیرون نگاه درست را به درون منتقل کند
4. رعایت کرامت انسانی و منزلت انسانی مخاطبان و جامعه:
تاکید بر این که ذهن و ضمیر آن ها بمباران اطلاعات بی جا نشود و در اتخاذ شیوه ها و روش ها، کرامت انسان ها حفظ شود وکرامت انسانی در تبادل اطلاعات منکوب و مخدوش نشود.
5. رعایت حدود مسوولان و کارکنان:
کسانی که در یک نهاد فعالیت می کنند باید به طور منصفانه معرفی شوند، سهم هر کسی به درستی منتقل شود و در طرح این اطلاعات و انتقال آن ها، حقوق افراد مورد بی اعتنایی قرار نگیرد.
6. وظیفه روابط عمومی، اعتمادسازی، کاهش فاصله میان نهادهای حکومت و آحاد جامعه و میان مسوولان و کارکنان دردرون یک نهاد است.

اصول اخلاقی روابط عمومی
یک روابط عمومی کارآمد برای حفاظت سلامت روانی حرفه‌ای خود ناگزیر از رعایت اصول اخلاقی و تدوین آیین‌نامه‌های رفتاری در روابط عمومی است. در راستای تحقق این هدف، به نظر می‌رسد در شرایط کنونی می‌باید با اشتراک مساعی استادان، مجامع دانشگاهی، تشکل‌های صنفی، مدیران روابط عمومی‌ها و سایر افراد مجرب و صاحب نظر، منشور اخلاقی مورد نظر تدوین و برای کارآمدی بیشتر در اختیار روابط عمومی قرار گیرد.
بر این اساس منشور اخلاقی روابط عمومی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
1. استفاده نکردن از عامل دروغ، دلایل ظاهرفریب و مستندات تحریف‌شده در تبلیغات.
2. مواجه با مشتریان و مخاطبان، همکاران و مدیران بر حسب موازین اخلاقی و انصاف.
۳ .خودداری از نشر اطلاعات کذب و خلاف واقعیت و ارایه تعهد مبنی بر انجام تحقیق و کسب اطمینان در مورد صحت مطالب قابل انعکاس.
۴. دادن تعهد مبنی بر نپذیرفتن هدایا یا حق‌الزحمه از مخاطبان.
۵. خودداری از دریافت پورسانت به جای حق‌الزحمه معین.
۶. خودداری از جریحه‌دار ساختن احساسات عمومی با نشر اطلاعات خلاف واقعیت .
۷. عمل به حقانیت مخاطب و پرهیز از برخورد غیراخلاقی با مخاطب.
۸. متوسل نشدن به ترفندهای تبلیغاتی برای فریب افکار عمومی.
۹. پرهیز از تطمیع یا تهدید رسانه‌ها در مورد آگهی یا قطع آن‌؛ چرا که تصمیم‌گیری در مورد اخبار قابل درج تنها باید بر اساس ارزش‌های خبری باشد.
۱۰. افرادی که در روابط عمومی‌ها مشغول کار می‌شوند،‌باید در بدو استخدام عمل به موارد فوق را متعهد شده و برای رعایت آن‌ها سوگند یاد کنند.
در صورتی که چنین منشوری در روابط عمومی، جنبه اجرایی پیدا کند، آن گاه می‌توان متخلفان را از جمع کارکنان روابط عمومی اخراج کرد و عاملان اصول اخلاقی را مورد قدردانی قرار داد.
 

 منشور اخلاقی روابط عمومی
انجمن متخصصان روابط عمومی، انجمنی است تخصصی و حرفه ای که در حوزه روابط عمومی و ارتباطات فعالیت می کند. این انجمن در تلاش است با نزدیک کردن سازمان ها، شرکت ها و سایر نهادهای ذیربط از طریق اجرای فعالیت های علمی و تخصصی به رشد و اعتلای حرفه و دانش روابط عمومی و تسهیل خدمات مناسب به مخاطبان و عموم مردم کمک کند. تلاش های این انجمن معطوف به شرایط بومی ایران و بر اساس ارزش های اخلاقی اسلامی بوده و بر آن است تا ضمن تعامل با مخاطبان به پر کردن خلاء های آموزشی، پژوهشی و اجرایی در حوزه روابط عمومی نیز مساعدت نماید.
التزام و اجرای این منشور در عرصه عمل یک باید بسیار مهم برای همه اعضاء و کارگزاران روابط عمومی است. ما به این منشور اخلاقی به عنوان یک مدل برای حرفه روابط عمومی در ایران می نگریم.
اعضای انجمن متخصصان روابط عمومی به منظور تکریم، همکاری و تلاش برای جلب رضایت مخاطبان بر اصول اخلاقی زیر هم پیمان و استوار خواهند بود:
1. رفتار انسانی
ما معتقدیم عبودیت، تهذیب نفس و تربیت انسانی، محور اصلی توسعه و رشد بشریت بوده و رستگاری و سعادت را در نزدیکی به خداوند و مراعات اصول و تعالیم روح بخش دین مبین اسلام می دانیم و در این راستا حفظ شئونات اسلامی، اخلاقی و وارستگی ظاهری در عرصه فعالیت های روابط عمومی را مقدم می شماریم.
2. التزام به قانون
ما خود را نسبت به انجام وظایف مبتنی بر رعایت موازین و مقررات قانونی، اخلاقی و حرفه ای روابط عمومی ملزم می دانیم.
3. خدمت به مردم
فعالیت های انجمن، برگرفته از اصول علمی و تاسیسی روابط عمومی یعنی تکریم مخاطب، صداقت، گفتگو، شفافیت، امانتداری، انصاف و بی طرفی است. ما تمام تلاش خود را بر خدمت به جامعه و پاسخگویی متمرکز می کنیم و پاسخگویی به مردم را تکلیف حرفه ای و وظیفه انسانی خود می دانیم.
4. حرفه گرایی
ما همواره برای افزایش آموخته ها، بهبود نگرش و پرورش مهارت های خویش می کوشیم و در همه زمینه ها خلاقیت و نوآوری را به عنوان یکی از اصول اساسی روابط عمومی سرلوحه اندیشه و عمل خود قرار داده و حضور موثر و باکیفیت در عرصه روابط عمومی را مستلزم آموزش مستمر، تحقیق و برنامه ریزی می دانیم.
5. صداقت
ما در انجام وظایف خود، صداقت و درستکاری را که از اصول حرفه ای و اخلاقی روابط عمومی است در راس فعالیت های خود قرار داده و آن را در جلب و حفظ اعتماد مردم به کار می گیریم.
ما هیچ اقدامی را با هدف نادرست و فریبنده انجام نمی دهیم و از فعالیت هایی که ماهیت گمراه کننده داشته باشد حمایت و پشتیبانی نمی کنیم.
6. گفتگو
ما خواهان ایجاد شرایط اخلاقی، فرهنگی و عقلایی گفتگو به منظور شنیدن صدای مخاطبان و پاسخگویی به آنان هستیم.
7. شفافیت
ما اعتقاد داریم روابط عمومی، حرفه ای است که نیاز دارد فعالیت های خود را به صورت آشکارا و در فضای باز بدون ابهام انجام دهد تا سیاست های عمومی، تغییرات و اقدامات عمده به طور شفاف در اختیار مخاطبان قرار گیرد که این امر سبب افزایش اعتماد عمومی نیز می شود.
8. رازداری
ما اعضای انجمن متخصصان روابط عمومی به منظور افزایش اعتماد عمومی، رازداری را در راس فعالیت های خود قرار می دهیم.
9. مشارکت گرایی
ما اعضای انجمن متخصصان روابط عمومی به مشارکت سازنده مخاطبان در پیشبرد اهداف و بهینه سازی فعالیت های حرفه ای احترام می گذاریم.
10. رقابت سالم
ما به شهرت حرفه ای سایر سازمان ها، ارگان ها، شرکت ها، موسسات، انجمن ها و تشکل ها احترام گذاشته و به اعتبار هیچ شخص و موسسه ای عمدا و سهوا صدمه نمی زنیم.
ما نسبت به انجام مطلوب وظایف خود در جهت بهبود فضای کسب و کار پایبند هستیم و از هر اقدامی که بتواند به اعتلای دانش و حرفه ای گرایی روابط عمومی بیانجامندحمایت و پشتیبانی می کنیم.

تهدید های اخلاق برای روابط عمومی
فهرستی از اصول ارزش های اخلاقی در ارتباط با روابط عمومی را بیان می کنیم:
1. ابتلاء به خلاف واقع گویی و دروغ و انتقال اطلاعات غلط؛
2. بزرگنمایی و مبالغه در معرفی نقاط قوت یا نقاط ضعف که می تواند به جامعه، نهاد و سازمان لطمه وارد کند؛
3. کوچک نمایی و کمتر نشان دادن واقعیت ها؛
4. رقابت های نابجا و تخریبی میان نهادهای اطلاع رسان که موجب لغزش ها و آسیب ها می شود؛
5. عدم رعایت عدالت در حقوق و فعالیت هایی که افراد و اشخاص انجام می دهند؛
6. ضمن این که نقاط ضعف سازمانی باید منتقل گردد و چاره یابی شود اما نباید این انتقال به گونه ای باشدکه اعتماد عمومی را سلب کند یا به حریم افراد لطمه بزند؛
7. سلب اختیار و مجبور ساختن دیگران: چنان خلاف واقعیت نشان داده شود که افراد از اختیار و انتخاب عاقلانه خود دور شوند.

پیشنهادها
1. تدوین منشور جامع اخلاقی و قانونی در حوزه روابط عمومی ها
2. ارتقاء جایگاه و منزلت ارتباطات و روابط عمومی در نهادهای عمومی و دولتی؛
3. ضرورت دانش افزایی و نگاه جامع متصدیان روابط عمومی در چارچوب دانشی، فنی، ارزشی و اخلاقی روابط عمومی؛
4. افزایش و حمایت های تکنیکی ابزاری و امکاناتی؛
5. توجه به فرهنگ اطلاع رسانی فراتر از روابط عمومی: تلقی این است که روابط عمومی، متکفل تبادل اطلاعات درون سازمان و بیرون آن است اما این وظیفه اختصاص به آن هاندارد. همه اعضاء یک نهاد و سازمان از مدیران گرفته تا کارکنان باید دارای نگرش روابط عمومی و صاحب احساس وظیفه نسبت به مشارکت در امر روابط عمومی باشند. وظیفه انسانی، اخلاقی و الهی و عمومی افراد است که در یک نهاد دولتی کارمی کنند؛
6. تقویت روابط عمومی بین الملل و نگاه بین المللی در کشورها: نیاز به این نگاه بین المللی، باید تقویت شود؛
7. ارتباط میان روابط عمومی ها برای این که بتوانند به صورت یک جامعه بزرگ و موثر در پیشبرد هر سه بعد یاد شده روابط عمومی تلاش کنند؛
8. روابط عمومی ها باید دارای نگاهی کثرت گرا باشند تا بتوانند برای تعامل میان ملت ها، ادیان، مذاهب و کشورها پل بزنند. روابط عمومی ها به عنوان یک رکن بسیار مهم می توانند در عرصه گفتگو و تعامل میان ادیان، مکاتب، مذاهب، تمدن ها و کشورها نقش موثری ایفاء کنند.


منابع

www.donya-e-eqtesad.com/news/857209/#ixzz3QBTNpEUR

http://www.shara.ir/

www.donya-e-eqtesad.com/news/845952/#ixzz3LBoNsvsT