شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، در سال‌های اخیر که شاهد رشد خریدهای اینترنتی بوده‌ایم، به موازات آن نیز کلاهبرداری‌ها در این حوزه افزایش یافته به طوری‌که دولت تصمیم گرفت تا سطحی از اطمینان را در این خریدها ایجاد کند.

به این ترتیب با همکاری مرکز توسعه تجارت الکترونیک، نمادهای اعتماد به سایت‌ها داده شد که این نماد اعتبار و هویت سایت‌های اینترنتی را محرز می‌کند. مرکز توسعه تجارت الکترونیک این نماد را برای ایجاد اعتماد و اطمینان طراحی کرده و براساس آن به فعالیت فروشگاه‌های اینترنتی مجاز، چارچوب و قوانین خرید و فروش داده می‌شود. می‌توان گفت یکی از عوامل مهم توسعه تجارت الکترونیک، ایجاد اعتماد و اطمینان در میان کاربران خدمات الکترونیک است. اعطای نماد اعتماد الکترونیکی از سوی این مرکز به وب‌سایت‌های تجاری نیز با هدف قانونمند کردن و چارچوب‌دهی به فعالیت فروشگاه‌های مجازی است. این نماد به شکل یک علامت در بالای سایت‌هایی که از نظر قانونی فعالیت آنان مورد تایید است، به نمایش درمی‌آید.  ساماندهی سایت‌های تجاری در کشور موثرترین گام برای ایجاد فضای تجارت الکترونیک خواهد بود. به نحوی که مردم در هنگام خرید از طریق اینترنت با اطمینان از اینکه سایت‌ها به تعهدات خود در قبال آنان عمل خواهند کرد و حقوق مصرف‌کنندگان را به رسمیت می‌شناسند، اقدام به خرید می‌کنند. مرکز توسعه تجارت الکترونیک در توضیح این نماد نوشته است: نماد اعتماد الکترونیکی، نشانه‌ای نمادین است که فقط از سوی این مرکز صادر شده و به کسب‌وکارهای مجازی (کسب‌وکار اینترنتی و موبایل) مجاز با هدف ساماندهی، احراز هویت و صلاحیت آنها اعطا می‌شود؛ این نماد پس از بررسی درگاه (وب‌سایت) و احراز هویت و صلاحیت مالک (حقیقی یا حقوقی) آن برای مدت یک سال صادر می‌شود. همچنین، تعداد ستاره‌های نماد اعتماد نشان‌دهنده سطح اعتماد و کیفیت عملکرد وب‌سایت را نشان می‌دهد. تعداد ستاره‌های بالاتر، نشان‌دهنده سطح بالاتر اعتماد و کیفیت عملکرد وب‌سایت است.

رشد ۵۰درصدی خرید اینترنتی
محمد گرکانی‌نژاد، رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیک، درباره این نماد و نحوه عملکرد آن گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد سال گذشته میزان خرید اینترنتی در کشور به ۵۲هزار میلیارد تومان رسید که بیش از ۹۹درصد آن خرید داخلی بوده و انتظار می‌رود امسال شاهد رشد ۵۰ تا ۵۵درصدی نسبت به سال گذشته باشیم. به گفته وی، براساس گزارش پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات نیروی انتظامی) بسیاری از تخلفات و شکایات در معاملات اینترنتی به خریدهایی مربوط می‌شود که فروشنده فاقد نماد اعتماد الکترونیکی است. گرکانی نژاد اعلام کرد: مرکز توسعه تجارت الکترونیک این وظیفه را برای خود قائل است که اقدامات لازم برای مسدودسازی سایت‌های فاقد نماد اعتماد را انجام دهد که این امر طبق قانون و براساس رویه‌های اجرایی با سازمان‌های متولی مانند پلیس فتاست.

شناسایی هویت سایت‌های اینترنتی
یک کارشناس تجارت الکترونیک درباره این نماد گفت: داشتن این نماد برای سایت‌هایی که خرید و فروش اینترنتی انجام می‌دهند اجباری است و بدون داشتن آن نمی‌توان به خرید و فروش در اینترنت پرداخت. محمد خسروی در گفت‌وگو با صمت ادامه داد: سازمان مربوط به تمامی سایت‌های معتبر دستور داده که خود را مجهز به این نماد کنند چراکه در غیر این صورت درگاه بانکی برای خرید اینترنتی به سایت موردنظر تعلق نمی‌گیرد. وی با اشاره به اینکه آخرین مهلت برای دریافت این نماد اول مهر بوده بیان کرد: این اقدام در راستای شناسایی هویت سایت‌های اینترنتی و مدیریت خرید و فروش در این سایت‌هاست. به گفته این کارشناس تجارت الکترونیک این روش نظارتی که از سوی سازمان مربوط الزامی اعلام شده باعث کاهش کلاهبرداری‌های اینترنتی می‌شود. خسروی گفت: این نماد را می‌توان در سایت‌هایی که خرید و فروش اینترنتی انجام می‌دهند دید و می‌توان آن را به‌عنوان نخستین شرط برای دریافت درگاه از بانک دانست. در واقع این نماد مانند یک مجوز عمل می‌کند و اگر این نماد وجود نداشته باشد خرید اینترنتی غیرفعال شده و در نتیجه خریدی انجام نمی‌شود. به اعتقاد او این نماد برای انجام تراکنش اینترنتی است و در تمامی سایت‌های خرید و فروش و فروشگاه‌های اینترنتی و حتی سایت دانشگاه‌ها دیده می‌شود. این کارشناس تجارت الکترونیک معتقد است: راه‌اندازی این‌گونه طرح‌ها باعث می‌شود تاحدود زیادی از کلاهبرداری اینترنتی جلوگیری شود. بنابراین هرچه فیلترها هنگام خرید اینترنتی بیشتر باشد امنیت در خرید اینترنتی نیز افزایش می‌یابد.

امنیت بیشتر در خرید اینترنتی
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار و تجارت الکترونیک، خرید اینترنتی دغدغه‌هایی مانند امنیت در خرید را برای مشتریان به همراه داشته است. موضوعی که یک کارشناس اقتصادی با اشاره به آن گفت: امروزه یکی از دغدغه‌های اصلی مشتریان در خرید از فروشگاه‌هایی که در فضای مجازی فعالیت می‌کنند اعتماد است. محمدرضا نوروزی در گفت‌وگو با صمت ادامه داد: از آنجایی که کلاهبرداری‌های اینترنتی نیز افزایش پیدا کرده، بنابراین یکی از راهکارهای جلب اعتماد مشتریان و بازدیدکنندگان از وب‌سایت فروشگاه، دریافت نماد اعتماد الکترونیک است تا به‌عنوان یک مرجع معتبر بتواند این حس اعتماد را به مشتریان القا کند. نوروزی اضافه کرد: از طرفی بنابر گزارش‌های اعلام شده از پلیس فتا، با روی کار آمدن نماد اعتماد الکترونیک میزان کلاهبرداری‌های اینترنتی به صورت قابل‌توجهی کاهش یافته و کاربران با خیال آسوده در سایت‌هایی که این نماد درآن‌ها وجود دارد اقدام به خرید می‌کنند. اما سوالی که در این میان پیش می‌آید این است که آیا تنها وجود این نماد در سایت، عامل ایجاد اعتماد است؟ وی در پاسخ به این سوال افزود: خیر وجود این نماد به تنهایی در سایت عامل تامین اعتماد نبوده و باید قابلیت کلیک‌پذیر بودن آن نیز مورد توجه قرار گیرد به طوری که باید با روی آن بردن نشانگر ماوس قابلیت کلیک‌پذیری آن فعال شده و به سایت مربوط برای بررسی صحت آرم یا نماد ورود پیدا کند. به گفته نوروزی در این شرایط دولت نیازمند یک پایش موثر برای فروشگاه‌ها از همان مرحله طراحی وب‌سایت است تا نقش کنترلی خود را از بدو فعالیت اعمال کند و جلوی ضررهای آینده و احتمالی را بگیرد که این مورد نیازمند ساماندهی شرکت‌های طراحی وب‌سایت‌های فروشگاهی است. نوروزی تصریح می‌کند: بعد از اینکه فعالیت‌های قابل‌اعتمادی از سوی فروشگاه در سال نخست دیده شد، نسبت به تمدید مجوز نماد برای سال‌های آینده اقدام می‌شود که دوام اعتبار نماد و تمدید آن را شاخص‌هایی مانند مسئولیت‌پذیری مالک کسب‌وکار، قانونمندی کسب‌وکار، شفافیت در فروش، رسیدگی به شکایات مشتریان، رعایت حریم خصوصی افراد و امنیت خرید شامل می‌شود. وی می‌افزاید: در ادامه نظارت‌ها از سوی سازمان‌های نظارتی مجری و مسئول بر مدل کسب‌وکار بنگاه، نظارت بر قانونمندی فرآیند خرید و فروش، رعایت الزامات ارائه و تحویل کالا و خدمات به مقصد، نظارت بر توزیع بهنگام کالا، نظارت بر شاخص‌های اعطای نماد اعتماد و رسیدگی به تخلفات ۲طرف خریدار و فروشنده باید انجام شود تا فرآیند اجرایی و عملی‌سازی اعتماد در تجارت الکترونیک که خوشبختانه با سرعت خوب و چشمگیری نیز شروع شده و ادامه دارد اجرایی‌تر و عملی‌تر شود. به اعتقاد این کارشناس اقتصادی همچنین هماهنگی سیاست‌ها و خط‌مشی‌های کلان تجاری و زیرساختی نیز بر سرعت پیشرفت این مهم می‌افزاید. به‌عنوان مثال افزایش سرعت و امنیت اینترنت و هماهنگی فروشگاه‌ها با سازمان‌ها مجری و نظارتی بر امنیت‌بخشی این قضیه خواهد افزود به‌طوری‌که مشتری خرید امن‌تری را تجربه خواهد کرد.

در پایان
توجه دولت و سازمان‌های مربوط به امر خرید اینترنتی و تامین اعتبار در این خریدها موجب می‌شود کلاهبرداری در سایت‌های اینترنتی کاهش یابد و دست کلاهبرداران نیز از این سایت‌ها کوتاه شود. از سوی دیگر، می‌توان با آموزش دادن به شهروندان درباره نحوه خرید اینترنتی و همچنین نحوه کار با سایت‌هایی که نماد اعتماد را دارند می‌توان میزان کلاهبرداری‌ها را کاهش داد. چراکه آموزش شهروندان و افزایش آگاهی آنها موجب می‌شود تا آنها به هر سایت و هر فروشنده‌ای اعتماد نکنند و در خرید خود نهایت دقت را به کار گیرند.

منبع: روزنامه گسترش صمت ـ دوشنبه 09 آذر 1394