شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- با توجه به گذشت ۴۶ سال از ابداع اینترنت در دنیا، جامعه اطلاعاتی هنوز به تولید محتوا در رسانه‌های اجتماعی تفکر اساسی نکرده است. می‌توان ۳ دوره را در این حوزه بررسی کرد. دوره اول عصری که ضریب نفوذ اینترنت مطرح شده بود.

سرویس‌های مختلف اینترنتی و بعضی زیرساخت‌های اینترنتی و وضعیت کانال‌های دسترسی به اینترنت و روش‌ها و ابزارهایی بوده است که امکان اتصال کاربر را به این فضا فراهم می‌آورده. از سال ۲۰۰۰ میلادی به بعد به نوعی دوره شروع وب ۲ است. عصر شبکه اجتماعی است که با ظهور «بلاگ‌ها» آغاز می‌شود و دوره دوم را می‌توانیم عصر شبکه نام‌گذاری کنیم.

الگوی ارتباطی دوره نخست، مدل کلاسیک ارتباط رسانه‌ای به معنای فرستنده‌های اندک و گیرندگان انبوه است که درتمام رسانه‌های مشابه وجود داشت؛ مانند روزنامه ـ رادیو ـ تلویزیون ـ سینما ـ کتاب. با ظهور فناوری «وب ۲» به‌ویژه پدیده یا فناوری شبکه‌های اجتماعی، مدل ارتباطی تا حدی تغییر کرد و تولیدکننده محتوا، کاربران و مصرف‌کنندگان اطلاعات شدند.

بنابراین مدل کلاسیک ارتباط رسانه‌ای از فرستنده به کانال گیرنده به فرستنده و گیرنده تعاملی تبدیل شد که رفت و برگشتی است. گیرندگان پیام که امروزه گیرنده و فرستنده پیام شناخته می‌شوند یعنی در زمان گرفتن اطلاعات می‌توانند اطلاعات هم بفرستند بنابراین نقش گیرنده از باز خورد دهنده فراتر رفته و تبدیل به تولیدکننده محتوا شده که گیرندگان دیگری دارد. از سال ۲۰۱۰ م عصر محتوا شروع می‌شود که در آن تولید متن و داده اطلاعات نیز انجام می‌شود.

در عصر سوم فضای اینترنت اشباع شده به‌وسیله ابزارها، سکوها و زیر ساخت زیرا «داده‌های» موجود در فضای مجازی هر ۳ سال ۲ برابر می‌شود که نمایانگر سرعت رشد تولید محتوا در این فضاست. بانک‌های اطلاعاتی که به آنها کوه اطلاعات نیز گفته می‌شود شکل‌گیری می‌شوند که در مخازن نگهداری و از آن بهره‌برداری می‌شود. در این زمان پلت‌فرم‌های قدرتمندی به عنوان سکوهای بارگذاری اطلاعات ابداع می‌شوند و با هجوم شبکه‌ای کاربران به سمت این پلت فرم‌ها، داده‌ها، اطلاعات و محتوا از سوی کاربران روی آنها بارگذاری می‌شود.

اهمیت موتورهای جست‌وجو دراین بین بسیار پر اهمیت است. زیرا نزدیک ۸۰ درصد کاربران فضای مجازی از طریق یکی از اینها وارد محیط مجازی می‌شوند. حدود ۳۴ میلیون کاربر با ضریب نفوذ اینترنت ۵۴درصدی در ایران فعال هستند و به طور متوسط باید یک درصد تولید محتوای جهانی را در محیط اینترنت دارا باشیم که تبدیل به یک هزارم شده است. این موضوع نشان می‌دهد کاربران فضای مجازی و اینترنت در ایران بیشتر مصرف‌کننده هستند تا تولیدکننده.

ما ایرانی‌ها و به طور کلی فارسی زبانان بیشتر دانلود می‌کنیم تا آپلود. ما کاربران ایرانی بیشتر مصرف می‌کنیم تا تولید در فضای اطلاعات. از طرفی دیگر مقید به قانون کپی رایت نیستیم. برای تولید محتوا در فضای مجازی نیاز به بودجه، هزینه و نیروی انسانی کافی داریم. تولید محتوا یکی از ضرورت‌های فضای مجازی است. فضای اینترنتی یک فضای اطلاع‌رسانی، توسعه و انتقال دانش و اطلاعات است و مباحث امنیتی ۵درصد از این فضا را شامل می‌شود. درایران تولید محتوا هزینه دارد و درآمد هم ندارد.

قربانعلی تنگ‌شیر - مدرس ارتباطات