شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- رادیوی ایران درحالی جشن تولد هفتاد و یکسالگی خود را جشن می‌گیرد که هنوز خیلی از جوان‌ها نمی‌دانند این رسانه چطور پایش به ایران باز شد و در طول عمر خود چه کارها و خدماتی انجام داده است.

به گزارش شارا از فارس، «رادیو» در ایران در حال عبور از 70 سالگی و پای نهادن در 71 سالگی است. رادیو در این مسیر 70 ساله راه‌های پر فراز و نشیبی گذرانده و اگر روزی یک شبکه رادیویی داشتیم که در طول روز تنها چند ساعت برنامه داشت؛ امروز چندین شبکه رادیویی داریم که دائم در حال پخش برنامه هستند.

اما مرور آنچه که طی این سال‌ها بر رادیو رفته، خالی از لطف نیست. اینکه بدانیم «رادیو» در ایران ساعت 3 بعد از ظهر روز 4 اردیبهشت سال 1305 در ایران راه‌اندازی شد و پس از پایان جنگ، به تدریج امکان تجهیز رادیو و خرید و دریافت وسایل فراهم شد و سرانجام سال 1327 نخستین استودیوی رادیویی یا اداره انتشارات و تبلیغات واقع در میدان ارگ ساخته شد. در سال 1330 استودیوی دیگری نیز ساخته شد ولی جز آنکه پخش اخبار و برخی از برنامه‌ها به این استودیو منتقل شود، تحول دیگری در رادیو به وجود نیامد.

بعد از روی کار آمدن دولت مصدق و کودتای 28 مرداد، رادیو دچار تحولات اساسی شد و از محوریت پخش موسیقی به پخش اخبار و اطلاع رسانی روی آورد. در نهایت نیز در سال 1336 ایستگاه رادیویی «رادیو ایران» با 100 کیلو وات قدرت افتتاح شدو فرستنده قدیمی«رادیو تهران»نام گرفت.

گسترش شبکه رادیویی کشور از سال1348 تا 1350 بر عهده وزارت پست و تلگراف و تلفن بود و در سال 1350، پس از ادغام رادیو و تلویزیون، این مهم در شمار مسؤولیت‌های سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران درآمد.

اولین‌ها در رادیوی ایران
اولین گوینده رادیو در ایران «قدسی رهبری» بود که در روز افتتاح رادیو گویندگی مراسم افتتاحیه را برعهده داشت. شاید خیلی‌ها ندانند که «رضا سجادی» متولد 1299 فرزند حجت الاسلام حاج سیدمصطفی سرابی واعظ و ناطق زبردست از سال 1319 به عنوان گوینده در رادیو استخدام شد و قسمتی از برنامه‌های رادیو توسط او اجرا می‌شد.او نیز یکی از قدیمی‌ترین گویندگان رادیو است. رادیو قدیمی‌های دیگری هم دارد که حالا دیگر نام و نشانی از آنها در دسترس نیست و اگر روزی برای دریافت امواج رادیو باید پیچ آن را می‌چرخانیدیم و گوش به آن می‌چسباندیم تا به صدای شفافی از گوینده برسیم، امروز این امواج حتی در میان خطوط تلفن نیز موج می‌زنند و به خود نام رادیو اینترنتی را داده‌اند. رادیویی که در هر کجای دنیا که باشی، امواج را با بهترین کیفیت به گوش تو می‌رسانند و در این میان برای شنیده شدن با یکدیگر رقابت نیز می‌کنند.

سرنوشت نامعلوم آرشیو رادیوی ایران و نداشتن موزه
همان‌طور که عنوان شد، 70 سال از قدمت رادیو در ایران می‌گذرد و هر روز شبکه‌ای جدید با نام و کارکردی جدید به جمع شبکه‌ها اضافه می‌شود و هرکدام به نوعی سعی می‌کنند تا در میان انبوه رسانه‌های دیداری و شنیداری مخاطبانی برای خود جذب کنند و اعتباری بگیرند.
در این میان آنچه که برای مخاطبی که تنها با شنیدن برای خود تصویرسازی می‌کند، مفقود است، ندیدن تاریخ رادیو است. یعنی اگر نوجوانان و جوانان ایرانی بخواهند با تاریخ رادیو در ایران آشنا شوند جز به مختصر مطلبی که درباره تاریخچه رادیو منتشر شده به چیز دیگری دست نمی‌یابند و مرجع متمرکز و خاصی برای تصویر تاریخ رادیو در ایران وجود ندارد.
ساختمان رادیو ارگ واقع در میدان ارگ به عنوان قلب و تاریخ رادیو در ایران روزهای متفاوتی را می‌گذراند. این ساختمان قدیمی که این روزها در حال نم پس دادن است! آدم‌‌های بسیاری را از روزی که ساختمان رادیو شد به خود دیده است و حتما حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.
آنچه این ماجرا را بغرنج‌تر می‌نماید، این است که این روزها ته مانده آنچه به آن آرشیو می‌گفتند نیز به بهانه بازسازی در حال نقل و انتقال به ناکجاآبادی در رادیو ارگ است که معلوم نیست چه سرنوشتی را برای برنامه‌های قدیمی رادیو که شاید دیگر نسخه‌ای از آنها در دسترس نباشد، رقم می‌زند؛ البته مدیران صدا اعلام کرده‌اند که نسخه دیجیتالی برنامه‌های رادیو تهیه شده است اما به این نکته نیز باید توجه کرد که داشتن موزه رادیو مسئله‌ای است که فقدان آن به چشم می‌خورد.

آرشیو رادیو مانند میوه فله‌ای جابه‌جا شد
ساختمان آرشیو رادیو که در زمان فعالیت نیز شرابط خیلی مطلوبی نداشته، به دلیل مخروبه شدن ساختمان در حال جابه‌جایی است، اما به گفته مسئولان این بخش هنوز معلوم نیست که آیا این اسناد و برنامه‌ها که تاریخ رادیو را رقم می‌زنند، دوباره به این مکان برمی‌گردند یا خیر.
در این میان حرف‌های «جمشید جم» از برنامه‌سازان قدیمی رادیو و خواننده ترانه «یار دبستانی من» خالی از لطف نیست.
جم درباره سرنوشت آرشیو رادیو می‌گوید: من از بهمن 57 به طور رسمی در رادیو کار می‌کنم. آن زمان که آقای محسن مهاجر معاون صدا بود، فقط به فکر انتقال آرشیو بودند و حتی می‌خواستند ساختمان رادیو ارگ را هم انتقال بدهند که ما نگذاشتیم و امروز این رادیو باقی مانده است. چون در آن زمان می‌گفتند که این رادیو مخروبه و تمام شده است.
وی ادامه داد: اگر این رادیو نمی‌ماند، الان این ساختمان هم پاساژ شده بود، به همین دلیل آرشیو را هم خیلی بد انتقال دادند یعنی کامیون آوردند و انگار که میوه بار می‌زنند. در حالی که این باید برنامه‌ریزی می‌شد و موسیقی‌، سخن و آرشیو محرمانه را جدا می‌کردند. اگر می‌برید مشخص باشد که چه می‌برند و به کجا انتقال می‌دهند. وقتی با کامیون فله‌ای بالا می‌روند و دیگر آرشیو رادیو کامل در دسترس نیست. پیش درآمد گل‌ها کو؟ آن دوره‌ای که سخت بود مانند جنگ تحمیلی که مثلا ما از یک برنامه 5 نسخه داشتیم و می‌گفتیم که 2تای آن را پاک کنید تا ما از آن استفاده کنیم و 2تای دیگر باقی بماند. یک زمانی ما حتی صدای ناصرالدین شاه را هم داشتیم تا امروز. گو اینکه آنها حفظ شده.
جم اظهارداشت: در مجموع آرشیوی که تا سال 72 به بعد اینجا مانده، قبلش این همه محافظت شده نیست. ما افکت‌های قدیمی داشتیم که طرف مجبور بود تا به میان چادرنشین‌ها برود و صدای گوسفند و شتر و گاو بگیرد و بیاورد چون نداریم. یک زمانی این افکت‌ها را بی‌بی‌سی می‌داد اما بعد خودمان شروع به تهیه کردیم که الان نیستند. الان اگر یک نوار از قبل یا بعد از انقلاب بخواهید وجود ندارند چون فله‌ای به ساختمان شهدای رادیو منتقل شده‌اند. در 75 به بعد که رادیو استان راه‌اندازی شد و بعد استودیو پخش شروع شد و خوشبختانه رادیو تهران در ساختمان ارگ باقی ماند. وگرنه ما الان جایی را نداشتیم که بگوییم در سال 1319 رادیو از اینجا شروع شده است. بعید می‌دانم که آرشیو رادیو الان به طور کامل باقی مانده باشد.
وی با بیان اینکه دسترسی خود ما هم به آرشیو مشکل است؛ اظهارداشت: یک مقداری از دستگاه‌ها محفوظ مانده است.اینجا ابتدا دو استودیو شماره یک و دو داشته که ضبط برنامه گل‌ها از آنجا آغاز شده است و بعد به استودیو هشت منتقل شده است. این استودیوها الان به انباری تبدیل شده‌اند و یا به واحد نمایش رادیویی داده شده‌اند. این دو استودیو باید مانند سابق نگه‌داری می‌شد ولی متاسفانه این اتفاق نیافتاد. با آمدن آقای جهانی به رادیو تهران و آقای صوفی این ساختمان ها کمی رنگ و بوی نویی به خود گرفته‌اند و رادیو تهران دارای سردر شده است. کاش قبلی‌ها هم این کارها را انجام می‌دادند. ما باید آرشیو 70 ساله
داشته باشیم.

جای خالی موزه رادیو
امروز و فردا رادیوی ایران هفتاد و یک ساله می‌شود و امیدواریم تا پس از گذر هفتاد ساله رادیو، مسئولان به فکر راه اندازی موزه رادیو شوند تا مخاطبان این رسانه مهجور، بیشتر با آن آشنا شوند.

منبع: http://www.siasatrooz.ir/vdchzwn-.23nivdftt2.html