شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-  امروز زادروز کتابخانه سیار (بوک موبیل Bookmobile) است که برای نخستین بار در فوریه 1857 در انگلستان بهره برداری از آن آغاز شد. بوک موبیلها که از آن پس تکامل یافته و اینک مجهز به کامپیوتر عمومی و کتابهای ضبط شده روی نوار و سی دی و ... شده اند وسیله ای مفید و در دسترس، برای کسب معلومات و اطلاعات عمومی بشمار می روند. این ابتکار به سرعت جهانی شده است، ولی ما ایرانیان فاقد آن هستیم. این کتابخانه های سیار ضمیمه کتابخانه های هر شهر هستند که هزینه آنهارا شهرداری ها تامین می کنند.

کتابخانه های سیار چرخدار قرن نوزدهم با اسب و یا قاطر (واگن اسبی) به میدانهای شهر و پارکها منتقل می شدند و علاوه بر کتاب، صندلی با خود حمل می کردند تا اگر مراجعین مایل به خواندن کتاب و یا برداشتن یادداشت از موضوعات در همان محل باشند جای نشستن داشته باشند. از دهه دوم قرن بیستم و برای نخستین بار در آمریکا، از اتومبیل برای این کار استفاده شد و از سال 1917 بوک موبیلها به نام موبیل لایبراری Mobile Library به شکل اتوبوس در آمده اند.

شهرداری سانفرانسیسکو هشتم فوریه 1957 و به مناسبت صد ساله شدن بوک موبیل، در این شهر چند بوک موبیل با اتوبوسهایی که برای این کار ساخته شده بودند راه اندازی کرد. قبلا از اتوبوسهای معمولی عمدتا از رده خارج شده برای این کار استفاده می شد. نخستین بوک موبیل در آمریکا در سال 1904 توسط شهرداری چسترChester ایالت کارولینای جنوبی راه اندازی شده بود.

کتابخانه های سیار شعب کتابخانه های عمومی هر شهر هستند که از بام تا شام در ساعات معین در میدانها و نقاط مشخص شهر متوقف می شوند و شهروندان به آنها مراجعه می کنند. این واحدها معمولا در یک اتوبوس بعضا از رده خارج شده شهری قرار دارند که رنگ آمیزی مجدد و میزگذاری و قفسه بندی می شود. هر کتابخانه عمومی شهر دارای چند واحد سیار است که هرکدام مسیر مشخص دارند و شهرداری ها هزینه آنها تقبل می کنند.

این اتوبوسها کتب رفرنس (مرجع که عاریه دادن آنها ممنوع است) و مجلات تخصصی، نوار کتاب (کتابهای ضبط شده در نوار)، سی. دی، روزنامه ها و کتابها و کاست فیلمهای آموزشی و فیلمهای سینمایی را (جهت عاریه دادن) باخود حمل می کنند و از قرن 21 متصل به اینترنت شده اند که افراد از طریق آن می توانند ایمیل رد و بدل کنند و از رویدادها آگاه شوند و از مطالب مورد نظر کاپی رایگان بگیرند. این بوک موبیلها دارای ماشین فتوکپی برای رفع نیاز ارباب رجوع هستند. در سابق، کارتهای کاتالوگ کتابها را با خود می بردند که اینک به کامپیوتر حاوی فهرست کتابها بر حسب نام مولف، عنوان کتاب و یا موضوع آن مجهزند.

در هر اتوبوس یک کتابدار حرفه ای کار می کند که عمدتا رانندگی اتوبوس را هم برعهده دارد. ساکنان محل اگر کتابی را بخواهند عنوان و مولف و موضوع را به کتابدار می دهند. کتابدار دربازگشت به کتابخانه عمومی مربوط کتاب را دریافت می دارد و اگر موجود نباشد از یک کتابخانه دیگر در هرگوشه کشور که باشد عاریه می کند و تلفنی به متقاضی اطلاع می دهد که چه روزی و ساعتی برای دریافت کتاب به «بوک موبیل» مربوط مراجعه کند. همچنین کسانی که از هر کتابخانه شهر کتاب عاریه کرده باشند می توانند کتاب را به این واحد سیار بازگردانند و لزومی به رفتن به ساختمان کتابخانه نیست. مردمی که کتاب اضافی درخانه دارند و یا بخواهند کتاب به کتابخانه عمومی شهر اهداء بکنند به همین واحدها مراجعه می کنند و کتاب را تحویل می دهند. تلفنی هم می شود از کتابخانه شهر کتابی را خواست و روز بعد در این واحدها تحویل گرفت.

در کشورهای انگلیسی زبان «کتابدار حرفه ای» فردی است که در این رشته از دانشگاههای مشخصی دست کم فوق لیسانس گرفته باشد، زیرا که باید قادر باشد به هر پرسشی پیرامون هر موضوعی با مراجعه به کتب و منابع مرجع پاسخ دهد.

منبع: www.iranianshistoryonthisday.com