شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- یسرا معاذی نژاد: آموزش یکی از مهم ترین حلقه های رشد هر رشته و حرفه ای است. تخصص  روابط عمومی هم مثل هر حرفه ی دیگری نیاز به آموزش اولیه و ضمن کار دارد تا بتواند کار خود را درست انجام دهد و در مرحله ی بعد خلاقیت و پویایی خود را حفظ کند. منصور ساعی، دکترای ارتباطات و مسوول کمیته آموزش و پژوهش انجمن روابط عمومی ایران معتقد است، همبستگی متخصصان روابط عمومی و حوزه های وابسته مهمترین کلید آموزش روابط عمومی موثر است. او در گفت وگو با شفقنا رسانه می گوید دانشگاه های مجری و آموزش دهندۀ رشته های ارتباطات و روابط عمومی باید از پوسته سنتی خود خارج شوند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای امروز دانشجویان رشته های روابط عمومی باشند.

 

با توجه به تحولات فزاینده ی فناوری ارتباطات و اطلاعات و تغییرات شتابنده در زندگی اجتماعی و نیاز سازمان ها و دستگاه ها به استفاده از این فناوری ها، اهمیت آموزش برای هماهنگی با این تحولات دو چندان می شود. با این حال سطح معلومات و مهارت کارکنان در بخش های مختلف روابط عمومی  ارتقا نیافته است و نیاز به آموزش دارد. شما فکر می‌کنید روابط عمومی ها در زمینه ی آموزش با چه مشکلاتی مواجه هستند؟

یکی از مهمترین نیازهای روابط عمومی در دنیای رسانه ای شدۀ کنونی، دگرگون کردن و به روزآوری محتوا و سرفصل های آموزشی در دانشگاه ها و مراکز آموزشی است. به واقع یکی از مسایل مهم در حوزه آموزش روابط عمومی در ایران به روز نبودن و کاربردی نبودن محتوای دروس و دوره های آموزشی دانشگاهی رشته روابط عمومی است. ارتباط دانشگاه های آموزش دهنده رشته روابط عمومی هم به لحاظ علمی و هم به لحاظ حرفه ای با بازار کار قطع است و دانشگاه های فعلی نمی توانند، به تربیت و آموزش افراد دارای صلاحیت حرفه ای برای پاسخگویی به نیازهای سازمان ها و بازار کار بپردازند.

 

دانشگاه های مجری و آموزش دهندۀ رشته های ارتباطات و روابط عمومی  ما باید از پوسته سنتی خود خارج شوند و با درک دگرگونی های پیرامونی به تغییر سرفصل ها و دروس اقدام کنند. زیرا محتواهای سنتی، قدیمی، فرسوده و ترجمه شده از متون غربی پاسخگوی نیازهای امروز دانشجویان رشته های روابط عمومی نیست. به عبارتی تمام یا بیشتر عناوین و سرفصل ها باید دگرگون شود. چراکه نیازهای جامعه و بازار کار متحول شده و شخصی که در این رشته تربیت می شود، باید دانش و مهارت های عملیاتی و کابردی برای پاسخگویی به نیازهای جامعه کسب کند. من فکر می کنم در حال حاضر دانشگاه ها و مراکز آموزشی که در ایران اقدام به پذیرش و آموزش دانشجویانی در این حوزه می کنند، با سرفصل های آموزشی در دیگر کشورها بسیار فاصله دارند و محتوای تدریس شده هیچ گونه همخوانی و همنوایی با نیازهای حال و آتی فارغ التحصیلان ندارد. بر همین اساس من فکر می کنم که سرفصل ها و عناوین رشته روابط عمومی نیاز به خانه تکانی اساسی و به روز آوری دارد. این امر هم جز با به کارگیری استادان، پژوهشگر جوان، متخصصص، خلاق و علاقه مند به سرنوشت رشته روابط عمومی و مسلط به دانش روز و درک اهمیت فناوری های نوین ارتباطات و اطلاعات مقدور نیست. اگرچه باید از تجربه کشورهای موفق استفاده کرد و عناوین و سرفصل های منطبق با نیازهای فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی جامعه ایرانی ارائه داد.

 

اکنون در جامعه ایرانی یک مدرسه تخصصی و حرفه ای- کاربردی در حوزه ارتباطات و روابط عمومی وجود ندارد که بتواند به بازآموزی کارکنان و کارگزاران روابط عمومی در سازمان ها، مهارت ها و فنون متغیر و پیشرفته روابط عمومی را آموزش دهد. به نظر من به عنوان یک مدرس و پژوهشگر حوزه ارتباطات، مراکزدانشگاهی علمی-کاربردی - که شاید با هدف پوشش همین نقطه آموزشی ضعف سازمان ها و موسسات تاسیس شد- به دلیل رویکرد آموزشی اشتباه(پودمانی و... ) و عدم نظارت کافی بر کیفیت آموزش و توسعه بی رویه این رشته و استفاده از کادر علمی غیرمتخصص و غیرمرتبط، فقدان بستر و فضای کافی برای کسب مهارت های حرفه ای کاربردی نه تنها موجب تقویت دانش کارکنان سازمان ها و دانش آموختگان نشده است، بلکه متاسفانه صرفاً به مدرک گرایی و دریافت یک مدرک دانشگاهی منجر شده است.

 

انجمن روابط عمومی به تازگی کارگاه‌های آموزشی برای روابط عمومی ها برگزار می‌کند، ایده‌ی اصلی این کارگاه‌ها از کجا آمد و چه طور به این سرفصل‌ها رسیدید؟

بله، همین طور است. در واقع هدف این دوره های آموزشی جدید انجمن روابط عمومی این است که محتوای دوره های آموزشی پاسخگوی نیاز عینی و ملموس سازمان ها و فزاینده ی دانش حرفه ای، تخصصی و کاربردی علاقه مندان،کارشناسان و مدیران باشد. در همین راستا عناوین دروس و محتوای آنها با سرفصل دانشگاه ها تفاوت اساسی دارد و در واقع در سایر موسسات و مراکز آموزشی نیز تدریس نمی شوند. این در حالی است که در دوره کنونی بر اثر تحولات فزآینده فناوری های ارتباطات و اطلاعات، تحولات اجتماعی با شتاب زیادی مواجه شده است. در چنین موقعیتی، اهمیت بازنگری رویکردهای آموزشی، بازنگری در دوره های آموزشی برای تطبیق و هم آهنگی و همنوایی با تحولات اجتماعی و ضرورت پویاسازی عملکردهای فردی و سازمانی دوچندان می شود.

 

کمیته آموزش و پژوهش انجمن روابط عمومی ایران با توجه به این خلاء ها و نیازهای آموزشی تخصصی و حرفه ای در کشور به تدوین دوره های آموزشی روابط عمومی و ارتباطات، کارگاه های آموزشی و سمینارهای علمی وکاربردی، برای علاقه مندان و دست اندرکاران حوزه ارتباطات، روابط عمومی و رسانه ها اقدام کرده است. البته باید عنوان کرد که موفقیت یک دوره آموزشی، مستلزم مخاطب شناسی و توجه به نیازهای مخاطبان آن دوره آموزشی است. برای تدوین محتوای دوره های جدید انجمن روابط عمومی، با نظرسنجی از نخبگان و متخصصان، مخاطب شناسی انجام گرفته و براساس نیازهای عینی دو گروه مخاطب اصلی یعنی «مدیران روابط عمومی» و «کارشناسان، شاغلان و دست اندرکاران روابط عمومی» شناسایی شدند.

 

اصولا چه قدر فضای کلی روابط عمومی را برای تخصصی تر شدن آموزش‌های روابط عمومی مناسب می‌دانید؟

تحولات فناورانه پیرامونی و نیازهای جامعه به توسعه ارایه ی خدمات آنلاین و در دسترس، موجب شده تا آموزش های روابط عمومی نیز در جای جای جهان هر روز تخصصی تر شود. بویژه این که امروزه در حال تاسیس رشته های بین رشته ای همچون ارتباطات بازاریابی و تبلیغات هستیم که تلفیقی از رشته های روابط عمومی و بازاریابی و تبلیغات است.

اما یکی از مسایل مهم روابط عمومی در ایران-که بر مقوله آموزش کارکنان و بازآموزی آنها تاثیر می گذارد-  نگرش مدیران ارشد به جایگاه و نقش آن در سازمان است. متاسفانه نگاه بیشتر مدیران سازمان ها به روابط عمومی سنتی و ابزاری است و نقش تاثیرگذار، تصمیم ساز و راهبردی برای آن قائل نیستند. در واقع همین امر می تواند بر مقوله آموزش نیز تاثیر منفی بگذارد. زیرا ضرورت آموزش های جدید را برای کارکنان درک نخواهد کرد و آن را یک هزینه خواهد دید.

 

به نظر شما چه طور می‌توان بین انجمن‌های متعدد روابط عمومی و دانشگاه‌ها و فضای کار ارتباط مستمر و تعاملی برقرار کرد؟ با چه راهکارهایی؟ و ...

به نظر من ابتدا انجمن های روابط عمومی باید زیر یک چتر واحد جمع بشوند تا انرژی ها و توانمندی های نخبگان، پژوهشگران، استادان، دانشجویان، کارگزاران و کارکنان روابط عمومی تحلیل نرود. ببینید الان در ایران چند تا انجمن داریم: انجمن روابط عمومی ایران، انجمن متخصصان روابط عمومی، انجمن فعالان روابط عمومی، و...  به نظر من انشعاب های متعدد در جامعه ی روابط عمومی کشور به ضرر ساختار، جایگاه و فعالیت های روابط عمومی در کشور است. برخی از دوستان می گویند که این انشعاب نیست و وجود تنوع و دموکراسی انجمنی است و هر گروهی حق دارد که انجمنی را برای خود درست کند. ولی از خودمان بپرسیم واقعا انشعاب و تکه تکه شدن بیانگر دموکراسی  است؟ یا بیانگر نبود یک ماموریت و  استراتژی منسجم و هدفمند در جامعه روابط عمومی کشور؟ انجمن های مختلفی وجود دارند اما با وجود اساس نامه، هیچ کدام ماموریت خود را مشخص نکرده اند و نمی دانند چه تاثیری بر محتوا و عملکرد روابط عمومی ها گذاشته اند؟ چند کتاب و مقاله تولید کرده اند؟ چه قدر به مرجع آموزشی وکاربردی دانشجویان این رشته تبدیل شده اند؟ چند همایش و نمایشگاه مهم و... برگزار کرده اند که بر جایگاه و نقش و عملکرد روابط عمومی در جامعه و سازمان  اثر گذاشته باشد؟ همه همایش های برگزار شده توسط افرادی برگزاری می شود که معمولاً در انجمن ها عضویت و نقشی ندارند و دنبال اهداف صرف تجاری یا مطرح کردن خود  هستند تا تقویت جایگاه و نقش روابط عمومی برای عموم مردم و سازمان ها. به نظر من وجود این انجمن های متعدد تنها موجب تکه تکه شدن سرمایه های انسانی و علمی  روابط عمومی در کشور شده است نه تقویت آن. انجمن های روابط عمومی مختلفی که نمی توانند با هم بنشینند و گفت وگو کنند تا به یک راهبرد منسجم، یکسان و فراگیر برسند. چگونه می توانند اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی من شهروند را جلب کنند و من را ترغیب کنند که در یک موضوعی مانند کاهش مصرف آب، کاهش ترافیک، آسیب های اجتماعی و... مشارکت کنم؟ ما در درون خود نمی توانیم به یک گفتمان مشترک برسیم آن وقت چگونه می توانیم  انرژی ها و توانمندی های خود را برای ایجاد تغییرات مثبت در سازمان و جامعه بسیج کنیم؟ متاسفانه از دموکراسی تنها انشعاب و واگرایی را فهمیده ایم نه همگرایی و همنوایی.

 

چرا همچون بسیاری از صنف ها همچون وکلا(کانون وکلا) و مهندسان(سازمان نظام مهندسی) و نظایر آن، نتوانسته ایم یک سازمان نظام روابط عمومی را تاسیس کنیم؟ چرا نتوانسته ایم که حقوق حرفه ای حرفه روابط عمومی را تنظیم کنیم و به صورت قانون درآوریم؟ جوابش مشخص است چون با هم نیستیم و هر چند نفر یک انجمن و جامعه و گروه تاسیس کردیم و هیچ کدام دیگری را قبول نداریم و به جای نشستن و تعیین ماموریت و اهداف مشترک، دنبال تاسیس انجمن های موازی و مشابه هستیم، نه انجمن علمی هستیم، نه انجمن صنفی؟ باید به خود بیاییم و کمی درباره این موضوع تعمق و تفکر کنیم. به نظر من بعد از این همگرایی و همدلی نیروها و نخبگان، مدیر و کارشناس، پژوهشگر و استاد و دانشجوست که نهاد روابط عمومی می تواند به تعیین استراتژی و نحوه تعامل خود با محیط پویای پیرامونی بپردازد که به ارتباط با دانشگاه ها و به تعریف نحوه تعامل با مراکز علمی و دانشگاهی همت گمارد. دانشگاه ها باید از ظرفیت انجمن های روابط عمومی بویژه انجمن روابط عمومی ایران برای ایجاد پیوند بین تئوری و عمل و ارتباط با صنعت و بنگاههای صنعتی، خدماتی و سازمان های دولتی و خصوصی بهره بگیرند. پیوند دانشگاه و انجمن ها می تواند به تقویت مهارتهای آموزشی- حرفه ای دانشجویان و دانش آموختگان بینجامد. زیرا انجمن ها را می توان تاریخ شفاهی و مستند تجربه مدیران و کارشناسان روابط عمومی در گذشته و حال دانست.