شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- با ورود به سال 2015 میلادی در حالی که تجربه های جهانی کمپین های روابط عمومی حاکی از موفقیت این کمپین ها بوده است، شهرداری تهران اقدام به برنامه ریزی و راه اندازی کمپین «آسمان آبی، زمین پاک» کرده است.

در این نوشتار مروری بر برنامه کمپین می کنیم و در انتها به این سوال پاسخ می دهیم که آیا برگزاری یک کمپین برای جلوگیری از آلودگی زمین و آسمان تهران اقدامی مناسب است یا خیر؟

هدف واحد در کمپین «آسمان آبی، زمین پاک»
کمپین «آسمان آبی، زمین پاک» از دو بخش تشکیل شده است که بخش نخست آن به مساله آلودگی های ناشی از خودروها و صنایع می پردازد و بخش دوم آن نیز به مساله آلاینده های محیطی، از قبیل زباله ها و فاضلاب شهری، که به نظر می رسد این دو موضوع در عین حال که به هم کاملا وابسته هستند از دو جنس مختلف می باشند، بنابراین نخستین مساله ای که شهرداری در مدیریت این کمپین روبرو است تکثر موضوعاتی است که باید به آن پرداخته شود. مگر اینکه زمین پاک نیز صرفا از نگاه دود و آلودگی های هوا که پس از هر باران بر زمین می ریزند مورد نظر باشند، که در این صورت می توان با اغماض گفت که این کمپین هدف مشخص و واحدی را دنبال می کند.
در واقع در کمپین ها معمولا به یک موضوع پرداخته می شود تا مخاطب بتواند به راحتی آن را به خاطر بسپارد. باید توجه داشته باشیم که امروز مدت حوصله مخاطبان از 90 ثانیه در سال 2000 به 8 ثانیه تقلیل یافته است، بنابراین باید سعی شود که پیام واحدی برای انتقال انتخاب شود.

ادبیات غربی کمپین «آسمان آبی، زمین پاک»
در اخبار کمپین مشاهده می شود که مجریان این کمپین «مردان سفید» (وایت من ها) هستند. مردان سفید هیچ سابقه تاریخی در ذهن ایرانیان ندارند، بنابراین سخت بتوانند با این مفهوم ارتباط بگیرند. به ویژه اینکه به نظر می رسد این کمپین بیشتر متعلق به قشر نخبه جامعه است و از توده های مردم دور می باشد. همچنین بار دیگری که این عنوان «مردان سفید» به کمپین می دهد، بار جعل و کپی کاری بدون داشتن ابتکار و خلاقیت است. در کمپین های مشابهی که در سال گذشته برگزار شد، مانند کمپین «چالش آب یخ» واژه های استفاده شده تماما با مخاطب ارتباط می گرفتند و مهمترین بخش آن خلاقانه بودن این کمپین ها بود. اما به نظر می رسد انتخاب این عبارات برای کسانی که می خواهند کمپینی را در سطح تهران به پیش ببرند، به نوعی دور شدن از هویت ایرانی و اسلامی ماست.

موقت بودن کمپین و مستمر بودن آلودگی
کمپین ها معمولا در جهان برای فعالیت هایی برگزار می شوند که موقت هستند. به عنوان مثال برای یک خشکسالی دوره ای که در منطقه ای اتفاق می افتد، اقدام به برگزاری کمپینی می شود که می خواهد در یک دوره چند ماهه مردم در مصرف آب صرفه جویی کنند. اما برای آلودگی تهران، مساله مردم نیستند. زیرساخت های حمل و نقل، مسائل مربوط به شهرسازی، مجوزهای لجام گسیخته برای برج سازی در تهران و ... در مساله آلودگی هوا نقش دارد. اگرچه با ورود به فصل زمستان و مساله وارنگی هوا آلودگی در شهر تهران چند برابر می شود و این مساله با عدم بارش در زمستان تشدید شده است، اما هنوز هم مساله مردم نیستند.

طرح مسائل حاشیه ای در اخبار
یکی از مسائلی که در کمپین «آسمان آبی، زمین پاک» وجود دارد، مصاحبه هایی است که در این زمینه با مسئولان طرح انجام شده است. بیشتر این مصاحبه ها از واژه های بسیار متعددی برای طرح و اهداف طرح استفاده شده است. واژگانی که اگر مجموعه ای از آنها جمع آوری شود، می توان به فهرستی کامل از تمام مسائل موجود در شهر تهران رسید. از مساله موش ها گرفته، تا طرح خط سفید، از توسعه ناوگان اتوبوسرانی گرفته تا معاینه خوردو و تفکیک زباله در مبداء، از آلودگی صوتی گرفته تا آمار بالای تصادفات.
متخصصان روابط عمومی باید به خاطر داشته باشند که مردم توانایی به خاطر سپردن حجم وسیعی از داده ها را در یک کمپین ندارند و به ویژه اینکه این کمپین خلاقیت خاصی در نحوه اجرا نداشته است.

کمپین فرهنگ سازی (جابجا کردن آتش)
در گذشته که هنوز کبریت مورد استفاده افراد قرار نمی گرفت، آتش از محل های خاصی توسط افراد برداشته می شد و برای اجاق ها و بخاری های هیزمی مورد استفاده قرار می گرفت. کسانی که به دنبال این آتش می آمدند، معمولا باید خیلی زود خودشان را به اجاق می رساندند تا آتش خاموش نشود. استفاده از کمپین ها برای فرهنگ سازی به مرور زمان و در قالب چندین و چند کمپین جواب می دهد. اینکه از یک کمپین ولو بزرگ انتظار داشته باشیم که فرهنگ مردم را تغییر دهد، انتظاری عبث است.

برنامه یکپارچه روابط عمومی
در واقع امروز شهرداری تهران بیشتر از برگزاری یک کمپین نیاز به چندین کمپین در موضوعات محوری دارد. در هر کمپین یکی از موضوعات مورد توجه قرار گیرد. بدین وسیله می توان مطمئن شد که در چند سال آینده می توانیم از آلودگی هوا بکاهیم. به ویژه باید در نظر داشت که تهران یک کلان شهر با چند میلیون شهروند است که سیستم حمل و نقل عمومی در ساعات پیک بار جوابگوی نیازهای شهروندان نیست. ایستادن در صف های طولانی اتوبوس های تندرو و ترافیکی که هنوز برای ان اتوبوس ها وجود دارد، خطوط مترو محدود و با حجم مسافر بسیار زیاد، طرح زوج و فرد ناکارآمد و عبور و مرور همه خودرو ها در همه زمان ها در سطح شهر، که تنها هزینه جریمه آن به جیب چند نهاد می رود که هیچ پاسخگویی برای این عبور و مرورها ندارند، همه و همه مسائلی هستند که آلودگی های هوا و زمین تهران را تشدید می کنند و رسیدگی به این عوامل بیشتر از اینکه نیازمند همکاری شهروندان تهرانی باشد، نیازمند تصمیم گیری های فکر شده در شورای شهر و شهرداری تهران است که علیرغم همه مشکلات موجود، همچنان جواز ساخت برج را در مناطق مرکزی تهران می دهد.

امید که با نگاهی علمی، شهر پاک و عاری از آلودگی را برای خانواده های تهران به ارمغان بیاوریم.
 

منبع مرجع:  شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)

نویسنده: هیات تحریریه شارا