شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- امام حسن ع در 15 رمضان سال سوم ه.ق از پدر و مادری معصوم بنام های حضرت علی ع و حضرت فاطمه س در شهر مدینه متولد شدند.

هنگام نامگذاری حضرت، جبرئیل نازل شد و عرض کرد نام کودک را «شَبَر» بگذارید. پیامبر فرمود شَبَر کلمه ای عبری است و ما عرب زبان هستیم و لذا مقرر شد نام نوزاد را «حسن» قرار دهند. آورده اند که امام حسن ع شباهت بسیاری به پیامبر داشتند و لقب هایی نظیر مجتبی و سبط اکبر نیز دارند.

امام حسن ع از برادر کوچکتر خود یعنی امام حسین ع تقریباً یکسال بزرگتر بود و این دو بزرگوار بسیار مورد مهر و محبت و توجه پیامبر بودند تا جائی که پیامبر فرمودند: حسن و حسین هر دو امام هستند چه قیام نمایند و چه قیام نکنند و دیگر اینکه امام حسن و امام حسین را «سید شباب اهل الجنة» سرور و آقای جوانان اهل بهشت لقب دادند.

بعد از رحلت پیامبر، امام حسن و امام حسین دو بازوی فداکار و همدم و غمخوار پدرشان بودند و ماجرای رحلت پیامبر، غصب خلافت برحق و مسلّم حضرت علی ع و شهادت حضرت زهرا س وقایع ناگوار دوران نوجوانی حضرت امام حسن ع است.

امام حسن ع نقش مؤثر و چشم گیری در امر تبلیغ دین داشتند و همواره از سوی پدر بزرگوارشان مأمور به ارشاد و پاسخگویی به سوالات علمی و دینی مردم می شدند. در سال 34 ه.ق مسلمانان با حضرت علی ع در مدینه بیعت کردند و در مدت زمان خلافت ایشان، سه حادثه و جنگ تلخ به نام های جنگ جمل، صفین و نهروان پیش آمد. در تمامی این جنگها امام حسن ع همچون سربازی شجاع و فداکار، یار و حامی پدر بودند و از خود رشادت های بسیاری برجای گذاشتند.

در 21 رمضان سال 40 ه.ق که حضرت علی به شهادت رسیدند مردم دسته دسته برای عرض تسلیت به محضر امام حسن می آمدند و از این به بعد بود که زمام رهبری مسلمین به دست باکفایت امام حسن ع افتاد.

معاویه پس از قتل عثمان می کوشید تا به مقام خلافت برسد اما چون به خواسته و نقشه های شوم خود نرسیده بود لذا بنای ناسازگاری و دشمنی و سرکشی در مقابل امام حسن ع را گذارد تا جایی که معاویه با قوا و ساز و برگ نظامی، تجاوز و حرکتی جنگی را بر علیه امام آغاز نمود تا به مقاصد شوم خویش نائل شود. خبر جنگ و تجاوز معاویه که در کوفه پیچید امام حسن ع نیز به آرایش نظامی افراد و یاران خود پرداخت و سپس عازم میدان های نبرد شدند. اما بی وفایی، طمع و فریب یاران امام توسط معاویه که وعده وعیدهای گوناگون و پاداش های نقدی برای آنان در نظر گرفته بود باعث شد که تعداد یاران و سربازان امام کم شده و در نتیجه توان لازم برای رویارویی و جنگ با سپاه بسیار معاویه حاصل نگردد. این بود که معاویه نامه ای برای امام حسن ع نوشت که در آن پیشنهاد صلح با معاویه شده بود.

امام حسن برای حفظ اسلام و با دوراندیشی لازم، عاقبت، صلح با معاویه را تحت شرایطی پذیرا شدند که این صلح نامه در 25 ربیع الاول سال 41 ه.ق منعقد شد. اما معاویه هم مانند پیشینیان خود همواره دچار نیرنگ و ریا و عداوت با خاندان پیامبر بود. آنچه درباره صلح امام حسن با معاویه می بایست ذکر شود این است که:

 1- کنار آمدن با معاویه یک شگرد سیاسی و یک صلح بوده نه سازش که همراه با خفت و خواری باشد.

 2- این صلح با شرایط تعیین شده از سوی امام حسن ع بوده و نه بدون قید و شرط.

 3- صلح سبب شد تا چهره ظلم و ستم گری و نیرنگ بنی امیه بیشتر بر مردم آشکار شود.

 4- صلح دارای ابعاد سیاسی داخلی و خارجی بود که خود برای حفظ اسلام و مسلمین ثمرات بسیار داشت.

امام حسن ع هنگام نماز زیباترین لباس های خود را می پوشید و در همه حال یاد خدا را بر لب داشت و آن چنان بیانی شیوا، گویا و رسا داشت که در سخنرانی ها، شنوندگان را فوق العاده جذب خود می کرد.

امام حسن دارای معجزات گوناگون، حلم و بردباری فراوان و سخاوت و توجه ای ویژه نسبت به مستمندان و محرومان بودند تا آنجا که ملقب به کریم اهل بیت می باشند. عاقبت معاویه پلید، همسر امام حسن ع به نام جُعده دختر اشعث را به صد هزار درهم و همسری یزید فریب داد و او را راضی کرد تا امام حسن را مسموم کند و امام سرانجام در 28 صفر سال 50 ه.ق در سن حدوداً چهل و هفت سالگی در شهر مدینه به شهادت رسیدند و مرقد مطهرشان در قبرستان بقیع قرار دارد.

از سخنان گهربار امام حسن مجتبی ع است که می فرمایند:
1- خیر و سعادت خالص، شکر در برابر نعمت و صبر در مقابل حوادث ناگوار است.
2- دانش خود را به دیگران بیاموز و از دانش دیگران برای خود بیاندوز.
3- از امام حسن ع پرسیدند: سیاست چیست؟ امام فرمودند رعایت حقوق خدا، حقوق زندگان و حقوق اموات.
 

منبع: کتاب زندگی نامه چهارده معصوم ع نوشته محمدی اشتهاردی.
تهیه و تلخیص : حسن خسروی