شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- امروزه هزاران نمونه شکلک یا اموتیکان در دسترس کاربران آنلاین وجود دارند که حالات روحی مختلف را به نمایش می‌گذارند، شکلک‌هایی که گاه بر رفتار کاربران نیز اثرگذارند.

براساس گزارش BBC، ماجرا از یک لحظه عجیب آنلاین در اوایل دهه 1980 آغاز شد، زمانی که اسکات فالمن، دانشمند رایانه‌ای دریافت واژه‌ها برای بیان احساساتش ناکارامد هستند و او نمی‌تواند حین برقراری ارتباط با دیگران در یک انجمن آنلاین، به مخاطبانش بفهماند که برخی از صحبت‌هایش بار طنز و شوخی دارند.
•آشنایی با روز تولد شکلک‌ها

از این رو، فالمن روزی یک علامت دو نقطه، یک خط تیره و یک پرانتز را در کنار یکدیگر قرار داد تا این شکلک (-: ، چهره خندان، ایجاد شود تا به این شکل از بروز سوءتفاهم‌ها در حین مکالمه‌های آنلاین جلوگیری شود. از آن زمان به‌بعد، هزاران شکلک مشابه خلق شدند تا حالات روحی و مفاهیم پیچیده و متنوعی را القا کنند.

اموتیکان
محققان اکنون دریافته‌اند شکلک‌های آنلاین برروی انسان‌ها اثر قدرتمندی دارند که تاکنون کسی متوجه آن نبوده است. این شکلک‌ها می‌توانند در زمان برقراری ارتباطات آنلاین تصمیم‌گیری‌های انسان را به شیوه‌های غیرمنتظره تغییر دهند.

برای پی‌بردن به تنوع باورنکردنی اموتیکان‌ها یا شکلک‌های آنلاین، تنها باید به وب‌سایتی که توسط فردی به‌نام ولادیمیر ختولف راه‌اندازی شده، سری بزنید. این وب‌سایت مجموعه شکلک‌های ژاپنی‌ها که کامائوجی نیز نامیده می‌شوند را جمع‌آوری کرده‌است، گونه‌ای از شکلک‌ها که از تنوع خاصی برخوردارند.

شاید جمع‌آوری این شکلک‌ها برای یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار که در نیمه‌ای دیگر از جهان و دور از ژاپن و فرهنگ ژاپنی زندگی می‌کند، سرگرمی غیرعادی باشد. اما نکته اینجا‌است که زبان این شکلک‌های ژاپنی احساسات را به شکلی جهانی بازگو می‌کند.

ختولف معتقد است استفاده از شکلک‌ها در زمان گفتگوی آنلاین اغلب واکنش‌های قوی‌تر و متفاوت‌تری را از سوی طرف مکالمه ایجاد می‌کند.

ختولف تنها کسی نیست که در زمینه شکلک‌های آنلاین فعالیت دارد. انجمنی در Reddit وجود دارد که به شکلک‌ها اختصاص یافته و انواع آنها را معنی می‌کند و نمونه‌های جدید‌تر را معرفی می‌کند. غیرقابل بیان بودن اما درعین حال قابل درک بودن این شکلک‌ها باعث شده عده‌ای که این شکلک‌ها و مفاهیم آنها را به خوبی درک می‌کنند، تعدادی از آنها را برای بیان بهتر احساس درونی به خود اختصاص دهند و یا شخصیت خود را در محیط‌های ناشناس با کمک آنها معرفی کنند.

مفهوم گم‌شده
از نظر بن اگر، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تگزاس در آرلینگتون، رشد شکلک‌ها حرف‌های زیادی درباره محدودیت‌های انسان در زمان برقراری ارتباطات آنلاین برای زدن دارند.

به گفته وی شکلک‌ها تفاوت‌های محسوسی در تعاملات رو‌در‌رو و کلامی ایجاد می‌کنند، تفاوت‌ها و جزئیاتی که در زمان برقراری ارتباط از طریق نمایشگر موبایل یا رایانه، کمبود آنها احساس می‌شود. شکلک‌ها تلاش می‌کنند این حس بیگانگی در ارتباطات آنلاین را جبران کنند.

اگر(‌‌ Agger ) ، کتابی با عنوان پیامکی به‌سوی اتوپیا نگاشته‌ که در بخشی از آن نوشته: ما در ادیبانه‌ترین زمانه زندگی می‌کنیم، دورانی که در آن کودکان و جوانان باوجود فشارهای اجتماعی از قدرت رسای نگارش برای برقراری ارتباط با دوردست‌ترین فاصله‌ها بهره‌برداری می‌کنند و اموتیکان‌ها به‌طور حتم بنیادی‌ترین عنصر در این روند به‌شمار می‌روند.

اکنون که بشر از اهمیت اجتماعی شکلک‌ها آگاه شده‌است، محققان، تحقیق درباره چگونگی اثرگذاری این پدیده را بر انسان در حین برقراری ارتباط آغاز کرده‌اند. برای مثال در یکی از تحقیقات که به تازگی انجام شده‌اند، مشخص شده که استفاده از شکلک خندان درهنگام ارسال واکنش‌های منفی به عملکرد کارمندان، منجر به پذیرش راحت‌تر آن واکنش از سوی کارمند می‌شود. دیگر پژوهش‌ها نشان می‌دهند زمانی که در مباحثات آنلاین آکادمیک از شکلک‌ها استفاده می‌شود،‌ دانشجویان اشتیاق بیشتری در حضور و مشارکت در کلاس‌های آنلاین از خود نشان می‌دهند.

نحوه استفاده از شکلک‌ها می‌تواند جزئیات زیادی از شخصیت افراد را آشکار سازد. برای مثال زنان بیشتر از مردان از شکلک‌ها استفاده می‌کنند. تمامی این یافته‌ها نشان می‌دهند ارتباط انسان با این شخصیت‌ها و چهره‌ها ناچیز و کم‌اهمیت نیست. دانشمندان حتی دریافته‌اند شکلک‌ها همان بخشی از مغز انسان را تحریک و فعال می‌کنند که در زمان نگاه کردن به چهره انسانی دیگر فعال می‌شود.

به بیانی دیگر، انسان از نظر فرهنگی شرطی شده‌ که به شکلک‌ها واکنش شدید نشان دهد.این شکلک‌های کوچک احساسات پیچیده و پرمحتوایی را به همراه دارند که واژه‌ها از داشتن آنها محرومند و یا شاید تداوم استفاده از واژه‌ها باعث بی‌اثر شدن بار احساسی آنها در برابر شکلک‌های آنلاین شده‌باشد.

ردپا در شبکه اجتماعی
از این‌رو نباید از سرمایه‌گذاری فیس بوک در توسعه انواع پیچیده و متنوع شکلک‌های آنلاین عکس‌مانند تعجب کرد. سال گذشته دچر کلتنر، روانشناس دانشگاه کالیفرنیا برکلی به استخدام فیس‌بوک درآمد تا نسخه‌ای جدید از اموتیکان‌های متحرک را طراحی کند. این شکلک‌ها که به شخصیت‌های کارتونی و یا شکلک‌های ژاپنی شباهت دارند، طیف وسیعی از احساسات، از اضطراب گرفته تا خشم را انتقال می‌دهند.

کلتنر می‌گوید فیس‌بوک به دنبال راهی است تا کاربرانش بتوانند از طریق آن به صورت غیرکلامی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. زیرا هرچه کاربران بیشتر با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، تعداد پیام‌های رد‌و‌بدل شده نیز افزایش خواهد یافت. کلتنر می‌گوید آزمایش‌ها نشان می‌دهند شکلک‌ها به تدریج تکامل بیشتری یافته و استادانه تر طراحی خواهند شد تا بتوانند عصاره تمامی احساساتی را که باید انتقال دهند، در یک پیام واحد به‌خوبی منتقل سازند. درصورتی که شکلک‌ها بتوانند به گونه‌ای زبان بدن، ظاهر و صدای افراد را تقلید کنند، شاید بتوان شکلک‌های واقعا ویژه‌ای را برای هر فرد طراحی کرد تا از هریک برای برقراری ارتباط با شخص و یا اعضای خانواده و دوستان استفاده کند.

به گفته کلتنر، فیس بوک درحال حاضر تنها بر بهره‌برداری از قدرت اموتیکان‌ها در راستای کمک به کاربرانش برای هدایت موقعیت‌هایی که در آنها تعامل با واژه‌ها عجیب و دشوار هستند، تمرکز کرده‌است. وی می‌گوید از این شکلک‌ها برای برقراری ارتباط درباره موضوعات ناراحت‌کننده استفاده می‌شود، مانند زمانی که تصویری روی شبکه منتشر می‌شود که آزار‌دهنده است و یا موجب ناراحتی فردی خواهد‌شد.

اما از دید اگر، همه این یافته‌ها زمینه‌ساز بازاندیشی است درباره آنچه از ارتباطات بشر درک می‌شود. به گفته وی شاید انسان راحت‌تر بتواند این شکلک‌ها را به عنوان بخشی از زبان بپذیرد. اگر معتقد است اموتیکان‌ها نیز زبان محسوب می‌شوند، زیرا آنچه مخصوص نوشتن بود و آنچه زبان به‌شمار می‌رفت اکنون تکامل یافته‌تر شده و همگی آنها اکنون به بخشی از نگارش تبدیل شده‌اند.

منبع: همشهری آنلاین