شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- دهم آذرماه 1331 لایحه قانونی مطبوعات نهایی، متن آن اعلام و ازدو روز بعد به اجرا گذارده شد که بهترین ضابطه مطبوعاتی ایران شناخته شده است. این ضابطه که تنها 9 ماه به اجرا درآمد، پس از براندازی 28 امُرداد ابطال و دو سال بعد از آن (سال 1334) یک قانون «محدود کننده» مطبوعات جایش را گرفت.

     طبق ضابطه آذر ماه 1331، جامعه مطبوعات ایران موظف شده بود که با تشکیل انجمن، خود بر کار نشریات از نظر خروج از دایره حرفه، نزاکت، اخلاقیات و عفت قلم نظارت کند، اخطار دهد و در صورت بی اعتنایی به اخطار، طرد کند.

     این لایحه قانونی 47 ماده ای که با امضای دکتر مصدق (که اختیار اجرای موقت لوایح خودرا داشت) از 12 آذر به اجرا در آمده بود چون با توجه به اصول آزادی فکر و بیان تنظیم شده بود در تاریخ ژورنالیسم ایران به عنوان بهترین ضابطه مطبوعاتی توصیف شده است. در این لایحه قانونی رسیدگی به اتهامات مطبوعاتی، بدون حضور هیات منصفه منع، و «نشریه عمومی = حرفه ای» تعریف شده بود و در آن، شرایط قبلی در مورد متقاضی پروانه، جز داشتن حداقل 30 سال سن، سواد کافی (که به تفسیر کارشناسان معاصر، منظور؛ سواد روزنامه نگاری بود)، نداشتن محکومیت قطعی ارتکاب جرائم عمومی و داشتن بنیه مالی برای شش ماه انتشار نشریه؛ حذف و امور مطبوعات از وزارت فرهنگ جدا و به وزارت کشور واگذار شده بود.

     مورخان عموما شکوفایی ژورنالیسم ایران از آذرماه 1331 تا 28 امرداد 1332 را به حساب این لایحه قانونی گذارده اند.

    اصول روزنامه نگاری که در سراسر جهان رعایت می شود، خصوصیات حرفه ای بودن یک نشریه را «غیردولتی بودن آن» می داند و اینکه سردبیر اجرایی نشریه و دبیران میزهای آن روزنامه نگار حرفه ای (داشتن نصاب تحصیلات و تجربه، نداشتن پیشه دیگر و حقوق بگیر دولت نبودن) باشند. دولت و موسسات دولتی می توانند نشریه داشته باشند ولی نشریات آنها «تخصصی» عنوان دارند و حق گرفتن آگهی تجاری و تکفروشی از آنها سلب شده است زیرا که مطبوعات رکن چهارم دمکراسی هستند و قوای دمکراسی منفک از یکدیگر.

     ایران شاید یکی از کشورهای انگشت شمار جهان باشد که در آن یک مقام دولتی می تواند علیه یک نشریه اعلام جرم کند. در ممالک دیگر، مقام دولتی اگر در زمینه کار دولتی خود (نه، در رابطه امور شخصی) مطلب خلافی در نشریه ببیند می تواند توضیح دهد و اگر توضیح او منتشر نشود حق مراجعه به سازمان و انجمن مربوط را دارد تا نشریه اجبار به انتشار توضیح شود.

منبع: www.iranianshistoryonthisday.com