شارا- مقدمه: از منظر اسلام ، زنان می توانند علاوه بر ایفای نقش پرارزش همسری و مادری در خانواده ، درتمامی امور جامعه خویش نیز نقش آفرین باشند . در این دیدگاه ، یکی از تکالیف زنان ، همچون مردان ، اصلاح جامعه است . در آیات قرآن خداوند به زنان و مردان بطور یکسان به کسب فضایل و ترک گناه توصیه کرده است و زنان را در اصلاح جامعه خویش از انحرافات موثر می داند . مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای دراین باره می فرماید : " درعرصه فعالیت های اجتماعی ، سیاسی، علمی و فعالیت های گوناگون ، زن مسلمان مانند مرد مسلمان حق دارد آنچه را که اقتضای زمان است و آن وظیفه ای را که بردوش خود حس می کند انجام دهد . مسئولیت حضور درجامعه و فهمیدن و علاج دردهای عمومی جامعه ، هم مخصوص مرد و هم مخصوص زن است ." از نگاه ایشان زنان نمی توانند از زیر بار مسئولیت اصلاح جامعه شانه کنند .
کلید واژه: زن، اطلاع رسانی، جامعه اسلامی، بیداری اسلامی

رسول گرامی اسلام ( ص ) در راستای احیای جایگاه برجسته زن مسلمان، با آنان جلسات علمی ترتیب می داد و از زنان نیز در امور اجتماعی و سیاسی کسب نظر می کرد . علاوه بر این درصدر اسلام زنان در جنگ های طاقت فرسا نیز حضورداشتند و به خدمات و مداوای مجروحین می پرداختند . یکی از افتخارات بانوان مسلمان این است که اولین شهیدی که درراه اسلام جان خویش در زیر شکنجه مشرکان نثارکرد ، "سمیه " مادر عمار از زنان مجاهد بود.
اینک زنان مسلمان درمنطقه بویژه مصر ، لیبی ، بحرین ، تونس و یمن ، همچون سمیه درمقابل دشمن سینه سپر کرده اند . این حضور و شجاعت ، یادآور نقش برجسته و تاریخ ساز بانوان مسلمان ایرانی در جریان انقلاب اسلامی ایران در 32 سال پیش است . زنان مصری با حضور پررنگ خود درمیان تظاهرکنندگان و درجای جای مصر ثابت کردند آنچه غربیان در مورد انزوای زنان مسلمان می گویند دروغی بیش نیست. خیابانهای مصر روزهای اوج تظاهرات علیه مبارک ، شاهد حضور زنان محجبه مصری بود که دوشادوش مردان به خیابان آمده و خواستار سرنگونی وی بودند . خانم مروه 25 ساله که درجمع معترضان مصری حضور داشت ، می گوید : " لازم است که دراین حادثه بزرگ زنان نیز درکنار مردان حضور یابند ." وی معتقد است نقش زنان کمتر از نقش مردان نیست و زنان نیز از وجود مشکلات در جامعه مصر رنج می برند .
اومایما عبدالطیف در سال 2007 ، مصاحبه هایی را با زنان حزب ا... لبنان و اخوان المسلمین مصر و فعالان اسلامی مراکش ، کویت و کشورهای دیگر انجام داد. پاسخ های آنها نشان می دهند که فعالیت سیاسی زنان در جنبش های اسلامی ، پدیده رو به رشدی است که باعث شده است تا آنها در فرایند سیاسی قانونی کشورهای خود از قبیل اخوان المسلمین مصر ، حزب ا... لبنان و حماس فلسطین ، شرکت داشته باشند و این وضعیت ، نقش زنان را در موفقیت بیشتر در جهت رسیدن به اهداف سیاسی ، نشان می دهد. تقویت ساختارهای نهادینه شاخه های زنان و درگیر شدن آن ها در رویدادهای مهم سیاسی از قبیل مبارزات انتخاباتی و رای دادن ، بخش اصلی تلاش های مهم یک جنبش در جهت حضور زنان در فرایند سیاسی است. فعال گران زن ، به دلیل آنکه تقریبا نیمی از جمعیت کشورهای عرب را زنان تشکیل می دهند ، یک سرمایه اجتماعی و سیاسی مهم محسوب می شوند.
زنان مصری علاوه برحضور درخیابانها و اعتراض به سیستم استبدادی و دست نشانده غربی ، با بکارگیری فناوری های جدید ارتباطی ، بویژه اینترنت دربه ثمر رساندن انقلاب ، کمک شایانی کردند و حتی گاهی مدیریت فعالیتهای این انقلابها در عرصه مجازی را برعهده گرفتند . چنانکه "اسما محفوظ" دختر جوان مصری با انتشار فیلمی برروی صفحه شخصی وبلاگ خود دراینترنت مردم را به قیام و انتفاضه علیه دولت دعوت کرد و با لحن حماسی از مردان وزنان مصری خواست تا برای تحقق حقوق مدنی وکرامت انسانی خود به خیابانها بریزند.
مشارکت زنان در انقلاب تونس ، لیبی و یمن نیز توجه جهانیان را به خود معطوف کرده است . در طی دوره ای که منجر به سقوط بن علی در 14 ژانویه سال 2011 در تونس شد ، زنان در همه مراحل انقلاب تونس نقش داشتند. آنها در اتحادیه ها بسیار فعال بودند ، در تظاهرات ها حضور پررنگی داشتند و فعالیتشان در اینترنت نیز بسیار شدید بود. تعدادی از زنان تونسی نیز وبلاگهایی را راه اندازی کرده بودند. بعنوان مثال ، یک دختر تونسی ، درگیریهای خونین غرب تونس را پوشش داد. او جایزه وبلاگ نویسی بین المللی Deutsche Welle و جایزه روزنامه نگاری بین المللی El Mundo را در سال 2011 دریافت کرد.
حضور زنان مسلمان نشانگر رهایی آنان از قید و بندهای عرفی و مادی غرب و قیام برای کسب آزادی از شر خودکامگان سیاسی است . خانم "توکل کرمان " فعال درحوزه زنان در یمن و رهبر زنان شرکت کننده دراعتراضات اخیر درمورد حضور زنان دراین بیداری اسلامی می گوید :" زنان مسلمان عرب نقش بزرگ ، موثر وتاریخی را بازی می کنند . زنان در تونس ، یمن و لیبی نه تنها درصحنه انقلاب حاضر هستند ، بلکه گاهی شعله اعتراض به دست آنها افروخته می شود ." وی در ادامه با تحلیلی دقیق می گوید : " درحالی که هدف اول و مهم همه انقلابها سقوط نظام مستبد سیاسی است ، زنان پیش از ورود به این مرحله درانقلاب علیه آداب و رسوم عرفی و فاقد پایه واساس دینی پیروز شده و سپس به ایفای نقش خود درانقلاب بعدی که همان انقلاب سیاسی است ، پرداختند ."
در بحرین نیز انبوهی از زنان محجبه مسلمان در کنار دیگر هموطنان خود ، خواستار سرنگونی خاندان آل خلیفه هستند . بیداری اسلامی در زنان بحرینی نشانگر آگاهی آنان درباره نقش موثرو سرنوشت ساز اطلاع رسانی خود در اصلاح جامعه خویش است . از جمله زنان برجسته ای که دراین بیداری اسلامی علیه دولت آل خلیفه خروشیده است ؛ خانم " آیات القرمزی " است . آیات القرمزی دختر 20 ساله بحرینی و دانشجوی دانشکده تربیت معلم در بحرین است . وی بواسطه سرودن شعرهایی که برعلیه آل خلیفه سرائیده ، معروف و شناخته شده است . او دریکی از تجمعات در 23 فوریه 2011 ، شعری انقلابی برضد آل خلیفه سرود که بخاطر آن دستگیر شد . مضمون شعر او چنین است : " ما زندگی در قصررا نمی خواهیم و هوای ریاست هم در سرنداریم ما مردمانی هستیم که ذلت و بدبختی را ازبین خواهیم برد . ما انسانهایی هستیم که بدون اعمال خشونت ، ظلم را ازاساس ، ریشه کن خواهیم کرد ؛ چرا که نمی خواهیم مردم در ضعف و بیچارگی خود باقی بمانند ."
از آن جایی که زنان دربیداری اسلامی و شکل گیری این حرکت بخصوص دربحرین اثرگذاری بیشتری داشته اند ، دیکتاتورها نقشه خود را تغییر داده و با هجوم به آنان قصد دارند قیام را تضعیف کنند . حکومت بحرین قصد دارد با تهدید عفت و حریم زنان ، مردم را از ادامه قیام علیه این حکومت دیکتاتوری بازدارد و بتواند بیداری اسلامی را درنفطه خفه کند . هم اکنون خانم آیات القرمزی دختر شاعره بحرینی که به جرم خواندن شعر درمیدان شهر ربوده شده در زندان تحت سخت ترین شکنجه ها قرار گرفته است .
دراین رابطه زنان مسلمان ایرانی در حرکت هایی خودجوش ، به نقض حقوق بانوان و هتک حرمت آنها در منطقه بخصوص بحرین ، اعتراض کردند . از جمله می توان به برگزاری نشست زنان با عنوان " ادیان ،حقوق بشر، و زنان " در تهران اشاره نمود که با حضور نمایندگانی از سازمانهای غیر دولتی زنان و میهمانان زن از کشورهای ژاپن ، سودان ، بحرین ، تونس ، لبنان ، عراق ، یمن و سوریه برگزار شد . در این نشست که روز 30 آوریل گذشته برگزار شد ، نمایندگان جامعه زنان ایرانی و غیر ایرانی خواستاراقدامات فوری کلیه نهادها ،سازمانها و مجامع بین المللی ،جهت برقراری امنیت و پیشگیری از ظلم و تعدی نسبت به زنان در منطقه شدند . زنان معترض از سازمانهای بین المللی خواستند که با متجاوزان به حقوق بشر برخورد جدی کنند .
واکنش های خود جوش زنان در راه آگاه سازی جامعه تنها به زمان حال خلاصه نمی شود برای نمونه می توان از نقش تاثیرگذار حضرت زینب(س) در قیام پرحادثه عاشورا نام برد که یکی از نمونه های درخشانی است که اهمیت جایگاه زنان را در تاریخ اطلاع رسانی اسلام به تصویر می کشد.
در نهضت مشروطیت که آغازی بر پایان شیوه های حکومت خودکامه در ایران بود می توان اثرات ارزشمند فعالیتهای سیاسی اجتماعی و فرهنگی اقدامات زنان را بوضوح مشاهده کرد. در انقلاب مشروطیت زنان ایرانی به پیکاری خردمندانه و دامنه دار دست زدند و مطالبات خود را در حوضه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پیش نهاده و بر تحقق آن تاکید ورزیدند. هر چند انقلاب مشروطیت در ایجاد و استقرار یک نظام سیاسی مردم سالار ناکام ماند اما در این دوران بود که زنان برای نخستین بار فعالیت اجتماعی خود را آغاز کردند و در آن حضور موثر داشتند.
در جریان مهاجرت صغری زنان با شرکت در تظاهرات خیابانی، خواهان بازگشت علما شدند و اقداماتی را در راستای استقرار مشروطه و دموکراسی در ایران انجام دادند.
می توان از دیگر اقدامات زنان مشروطیت به حمایت از جنبش کالاهای بومی و عدم خرید منسوجات وارد شده اروپایی اشاره کرد. در آن زمان اعتقاد در کشور وجود داشت که تحریم کالاهای اروپایی، جامعه را از وابستگی به مولدان و سودگران اروپایی رها خواهد ساخت بنابراین دانش آموزان مدارس با افتخار به پوشیدن لباسهای بومی و تولیدات داخلی همت گماردند و زنان در تبریز طی اجتماعی ، ضمن تحریم کالای بیگانه از مردم خواستند که برای مدتی لباسهای کهنه خود را بپوشند و امیدوارند به تولید منسوجات داخلی چشم بدوزند. همچنین به نقش پررنگ زنان در تحریم تنباکو نیز می توان اشاره کرد که در رسیدن به اهداف این جنبش بسیار موثر واقع گردید.
انقلاب اسلامی ایران نیز یکی از مهمترین حرکت های اجتماعی است که از این قاعده مستثنی نبوده و نقش زنان چه پیش از انقلاب و چه پس از آن حائز اهمیت است.

نتیجه
نقش بسیار مهم و تاثیرگذار اطلاع رسانی زنان ایرانی در پیروزی انقلاب اسلامی غیرقابل انکار و ستودنی است. این نقش را نه تنها در مورد مبارزهای آنان، بلکه در تربیت و تشویق نیروهای مبارز و انقلابی نیز می توان جست. به طوری که امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی فرمودند: " امروز زن های شیر دل ، طفل خود را آغوش کشیده و به میدان مسلسل و تانک دژخیمان رژیم می روند، در کدام تاریخ چنین مردانگی و فداکاری از زنان ثبت شده است."
حال با گذشت 33 سال از انقلاب اسلامی می بینیم این انقلاب از یک سو تعریف انسانی از زن ارائه می دهد و از سوی دیگر الگوهای موفق انقلاب اسلامی و شخصیت زن ایرانی را احیا و استعدادهای باطنی و قابلیت ویژه او را به عینیت رسانده است. علاوه بر اینکه انقلاب الگویی برای انقلابهای منطقه خاورمیانه شده است زنان کشورهای عربی نیز با الگو پذیری از زنان مسلمان ایران در این انقلابات فعالیت های چشم گیری انجام می دهند.

مراجع
1 . مجله اینترنتی جوان آنلاین
2 . زنان در جنبش های اسلامی: به سمت مدل اسلامی فعالیت زنان(عبداللطیف و اوتاوی)
3 . سایت اینترنتی همشهری آنلاین
4 . شبکه های اجتماعی و بسیج زنان در تونس(سامی زلیتنی و زینب تواتی)