شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- يكصد و هشتاد و دومين نشست علمي از سري نشست هاي علمي و تخصصي انجمن روابط عمومي ايران عصر روز چهارشنبه چهارم شهريورماه 1394 در سالن اجتماعات فرهنگسراي انديشه برگزار شد.
شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- يكصد و هشتاد و دومين نشست علمي از سري نشست هاي علمي و تخصصي انجمن روابط عمومي ايران عصر روز چهارشنبه چهارم شهريورماه 1394 در سالن اجتماعات فرهنگسراي انديشه برگزار شد.
به گزارش شارا، در اين نشست كه با حضور اعضاي انجمن، صاحب نظران، مديران و كارشناسان برخي اساتيد حوزه ارتباطات و روابط عمومي، دانشجويان و ديگر علاقه مندان برگزار شد، اسماعيل قديمي پژوهشگر و مدرس ارتباطات با موضوع "معناگرايي، پيش نياز روابط عمومي حرفه اي؛ رويكردي به دوران پساتحريم" سخن گفت.
دكتر قديمي با اشاره به موضوع معنا گرايي در روابط عمومي،گفت: معناگرايي در روابط عمومي تجربه اي با پيشينه طولاني است كه ما در ايران آن گونه كه بايد و شايد نتوانسته ايم اين رويكرد به روابط عمومي را در عمل به انجام برسانيم. اين گونه از روابط عمومي در كشور ما اساسا نتوانسته است، مستقر، درك،تبيين و تحليل و عملياتي شود. زيرا هيچگاه به عنوان يك پديده اجتماعي تلقي نشده و تاسيس آن هم مطلوب و مناسب نبوده است. اين در حالي است كه در جهان صنعتي از همان ابتدا به عنوان يك حرفه با نقش ارزشمند تاثيرات عميقي در جهان صنعتي داشته باشد كه هيچكدام از اين اهداف درايران پياده نشد.
مترجم كتاب "نظريه هاي امروز ارتباط" با اشاره به اين موضوع كه انتخاب روابط عمومي معنا گرا در شرايط حاضر جامعه ايران دلايل و اهدافي دارد، در خصوص دليل انتخاب اين موضوع براي سخنراني خود گفت: ما مي توانيم در حوزه روابط عمومي از شرايط پساتحريم به عنوان يك فرصت استفاده كنيم كه برخي از اهم اين دلايل بدين شرح است:
- آزمايش راهي متفاوت براي برون رفت از اين بن بست 62 ساله
- پيشبرد رويكردهاي انتقادي
- ايجاد و استفاده از فرصت هاي جديد
مدرس مدعو دانشكده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي افزود: بررسي واقعيات و آمارهاي مشاهده شده و حضوري كه ما و شما در صحنه روابط عمومي داريم نشانگر اين است كه رويكردهاي فعلي و جاري ما در روابط عمومي كارآمد نسيت و بدين جهت به جاي داشتن روابط عمومي معنا گرا به سوي روابط عمومي صورت گرا رفته ايم و امروز شرايط مناسبي پيش روي ماست تا رويكردمان را تغيير دهيم و در اين مسير بايد با شجاعت و رعايت ادب و احترام بزرگان و صاحب نظران روابط عمومي امروزمان را از همان زمان تاسيس نقد كنيم، چشم ها را بشوييم و جوري ديگر ببينيم و با يك آسيب شناسي مبتني بر اخلاق حرفه اي بررسي كنيم كه چرا در اين مسير به بن بست رسيده ايم.
وي ويژگي هاي اين رويكرد به روابط عمومي (روابط عمومي معنا گرا) را كه برخي مفاهيم و سرفصل هاي آن را به شرح زير بر شمرد:
- توجه به معاني درروابط عمومي انساني و مناسبات اجتماعي ـ حرفه اي
- تاكيد بر تحليل جامعه شناسانه و علمي
- نگاه سيستمي به روابط عمومي و جزئي از يك سيستم بزرگتر و كلي
- توجه به نمادها، نشانه ها، احساسات و درونيات سرمايه هاي انساني به عنوان جلوه هاي راستين مناسبات اجتماعي مدرن
- نقد كامل گذشته و تعيين درست مسير آينده
- استفاده از رويكرد آينده پژوهي در باز تاسيس روابط عمومي
وي تاكيد كرد: مثلا در مورد جزئيات و با عنايت به آنچه در مكتب شيكاگو مطرح است و بر توجه به جزئيات تاكيددارد،ما بر عكس در بيشتر امور و از جمله روابط عمومي به كلي گويي دست يازيده ايم و همين بي توجهي به جزئيات ما را از مفهومي به عنوان معنا دور كرده است.
و از سويي ديگر نگاه ما به روابط عمومي، نگاه علمي نبوده و از زاويه نگاه جامعه شناسانه و سيستمي كه به نوعي درنظريه عمومي سيستم ها مطرح است به اين حوزه ننگريسته ايم و از سويي ديگر توجهي به نمادها و نشانه ها كه مصاديقي مانند عشق، دوست داشتن،مثبت نگري، صداقت، اعتماد و زيبا ديدن است، دور افتاده ايم كه نتيجه آن وضعيتي است كه امروز دچار آن هستيم.
دكتر قديمي، با اشاره به تعريفي كه از واژه معنا در ذهن دارد،گفت: البته كه براي واژه معنا هم مانند تمامي واژه هايي كه در علوم انساني وجود دارند و از تنوع و گوناگوني برخوردارند، معاني مختلفي از سوي صاحب نظران بيان شده است، اما از نگاه من معنا يعني داوري و برداشت نسبت به چيزي كه واجد ارزش پذيري است. ارزش هايي مانند صداقت، رقابت پذيري،مشاركت،اعتماد، صداقت و ارزش هاي فراوان ديگري كه بايد در كلاس هاي درس روابط عمومي درس داده شوند تا بتوانيم به سوي رويگردي با عنوان معنا گرايي در روابط عمومي حركت كنيم.
مدرس مدعو دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، با اشاره به تعريف معنا گرايي هم گفت: معنا گرايي يعني فهم، برداشت، تفسير و تحليل مفاهيم و پديده هاي اجتماعي بر اساس توجه جدي به ژرفا و گستردگي معاني و درنظر گرفن معاني متفاوت آن ها كه در موضوع معنا گرايي در روابط عمومي هم بدان توجه داشته باشيم و در همين جهت اگر توجه داشته باشيم كه پساتحريم به معناي دوراني است كه در روابط بين المللي ايران،گشايش هايي رخ مي دهد و تحريم ها و فشارهاي بازدارنده برداشته مي شود خواهيم توانست با توجه به اين مفاهيم از اين شرايط به عنوان فرصتي ارزشمند در مسير معنا گرايي در روابط عمومي گام برداريم.
وي ضمن اشاره به اين موضوع كه در چنين شرايطي جامعه، حكومت، دولت و سازمان ها و گروه ها در ايران خواهند توانست از يك ارتباط يازتر و آزادتر و كم تنش تر با دنياي بيروني برخوردار شوند و اين امر براي رشته هاي دانشگاهي به معناي امكان داد و ستد تجربيات و معلومات و آگاهي هاي عمومي است، مباني،رويكردها و پيش فرض هاي لازم براي عملياتي شدن روابط عمومي معنا گرا را چنين بر شمرد:
- روابط عمومي مديريت ارتباطات سازماني است
- روابط عمومي يك پديده اجتماعي است
- بدون تفكر و عمل سيستمي نمي توان جامعه مدرن ايجاد كرد
- نزاع تجدد و سنت در ايران بر تحولات جامعه ايراني تعيين تاثير گذار دارد
- در ايران تحولات نهادي ناقص است
- رفتار ما ايرانيان نظام مند و مبتني بر باورهاي عمومي نيست
- ما در ايران حتي از الگوهاي تبليغي روابط عمومي كشورهاي صنعتي هم محروم هستيم
مدرس داور، راهنما و مشاور پايان نامه هاي دانشگاه سوره ضمن مقايسه معنا گرايي روابط عمومي سرمايه داري با روابط عمومي ايراني از ويژگي هاي روابط عمومي در جهان صنعتي چنين ياد كرد:
- روابط عمومي رشته اي دانشگاهي و محصول اقتصاد سرمايه داري و رقابتي است
- سازمان هاي مدرن ميزبان اين رشته اند
- مديريت علمي ( نه به معناي فردريك وينسلوتايلوري و درمعناي مهندسي، بلكه مديريت دراكري،آنتوني رابينزي،آلتون مايو اي و . . . به معناي نگاه انسان گرايانه آن) طالب روابط عمومي است.
- تحولات ارزشي و هنجاري پشتوانه اين نيازها اجتماعي ( رفتار جديد) است. روابط عمومي در ارتياط با وظيفه اش در شكل گيري افكار عمومي توسط رسانه هاي همگاني در فضاي عمومي و براي شكل گيري سياست هاي عمومي جامعه معني پيدا مي كند
- يكي از نقش هاي اساسي روابط عمومي اين است كه رفتار سنتي را كه ديگر جواب نمي دهد به رفتار مدرن تبديل كند
دكتر قديمي آن گاه با اشاره به اين موضوع كه چنين كاركردي كه مبتني بر اين مباني، رويكردها و پيش فرض هايي گفته شده باشد، منجر به حرفه اي گرايي درروابط عمومي خواهد شد، استلزامات شكل گرفتن روابط عمومي حرفه اي و نهايتا معنا گرا را چنين توصيف كرد:
- رقابت پذيري جامعه، دولت، احزاب و سازمان ها و گروه ها و افراد
- گره خوردگي با آموزش، دانشگاه و تئوري
- دولت پاسخگو و افكار عمومي طلبكار
- رسانه هاي پشتيبان مشتريان و مصرف كنندگان
- ارتباط جمعي مبتني بر اعتماد و احساس مشترك
- سازمان هاي غير دولتي و دولتي حامي مشتريان و مصرف كنندگان
- انعطاف پذيري و عدم تصدي گرايي
- استقلال نسبي صنفي ـ تخصصي نسبت به ساختارهاي قدرت
- ارزش آفرين
- وجود نظام حقوقي دموكراتيك
- تحول آفرين
- مشتري مدار
- استفاده از فن آوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي
- تكيه بر خلاقيت و مزيت رقابتي
- بهره وري و كارآيي و اثربخشي
اين پژوهشگر ومدرس ارتباطات به اشاره به اهميت و تاثير گذاري سيستم هاي مديريتي و نسبت عميق و ژرف روابط عمومي با آن گفت: مديريت بايد علم گرا، شايسته سالار، خلاق و نوآور، متفكر و معتقد به عمل سيستمي،رقابت پذير، بهره ور، مشتري مدار و اطلاعات گرا باشد،در غير اين صورت ما شاهد ظهور و بروز روابط عمومي حرفه اي نخواهيم بود.
وي در خصوص ارتباط مديريت و شخصيت و نقش دانشگاه هم گفت: شخصيت مديران و كارشناسان و كاروزان روابط عمومي نقشي تعيين كننده در كليت و برآيند اين حرفه در جامعه دارد و اصولا افراد درون گرا و يا با نگاه اقتدار گرايانه نمي توانند مديران خوبي براي روابط عمومي باشند. ضمنا نقش دانشگاه و نظام آموزشي در يك جامعه و در پيشرفت يك حرفه خيلي مهم است و اولويت ها،تخصص ها و پيشنهادهاي عملي و هدايت نظري در پيشرفت روابط عمومي انكار ناپذير است. همچنين انديشمندان و صاحب نظران متعهد و خلاق كليد فتح حرفه اي گرايي و پيشرفت مديريت ارتباطات سازماني و روابط عمومي بوده اند.
دكتر قديمي تحليل كلي خود را هم از بحث ارائه شده چنين جمع بندي و بيان كرد: روابط عمومي يك حرفه است كه پيشرفتش به تحولات نهادي و روابط انساني، اجتماعي مدرن و سنتي و مبتني بر معنا گرايي، همكاري، اعتماد، عدالت، انصاف و اخلاق حرفه اي و نظريه پردازي وابسته است.
روابط عمومي بدون استانداردهاي رفتارها و نظارت هاي تخصصي و جود انجمن هاي حرفه اي و قوانين و نظام حقوقي مشتري مدار و فضاي رقابتي سالم بوجود نمي آيد.
اين استاد دانشگاه و صاحب نظر در زمينه تئوري هاي ارتباطات درپايان نتيجه گيري خود را چنين بيان كرد:
- روابط عمومي در ايران بدون توجه به معاني انساني، اجتماعي، ارتباطي و اطلاعاتي و مرتبط با وضعيت اثربخش و نهادي ترويج نمي شود و كمتر كسي يا موسسه اي به اصلاح راستين متعهد است.
- دولتي بودن و فضاي غير رقابيت و نقش ضعيف دانشگاه ها بزرگترين معضلات روابط عمومي غير حرفه اي را تشكيل مي دهد
- روابط عمومي درايران تنها يك شغل و نه يك حرفه براي خالي نبودن عريضه در نوگرايي صوري نهادها و سازمان هاي به شدت دولتي است
- سهم دانشگاه ها و فعالان و موسسات خصوصي در بهبود رويكردهاي كنوني تعيين كننده است
- هماهنگي و ايفاي نقش همه عناصر خانواده روابط عمومي لازمه پيشرفت اين حرفه است.
سخنران محوري يكصد و هشتاد و دومين نشست تخصصي انجمن روابط عمومي در پايان پيشنهادات خود را كه به زعم وي مي توانند باعث شكل گيري روابط عمومي معنا گرا در شرايط پسا تحريم شود اين گونه برشمرد:
- جايگزين كردن نگاه معنا گرايانه به جاي نگاه صورت گرايانه
- ايجاد ترتيباتي براي هم افزايي نيروهاي مصروف به پيشرفت روابط عمومي
- برقراري ديالوگ و گفت و گو بين موسسات خصوصي،دانشگاه ها و مبادي دولتي در خصوص بهبود اين حرفه
- برقراري رابطه اثربخش با دانشگاه هاي كشورهاي پيشرفته.
گفتني است قبل از سخنراني دكتر اسماعيل قديمي، سيد غلامرضا كاظمي دينان ضمن خير مقدم و با اشاره به اهميت ارتباط در حوزه كاري روابط عمومي ها، در خصوص مسئوليت اجتماعي موسسات و نهادهاي دولتي و خصوصي مطالبي ييان كرد.
در پايان اين نشست هم در ميزگردي با حضور سخنرانان و مدعوين ويژه اين نشست موضوع مسئوليت اجتماعي بخصوص در حوزه روابط عمومي مورد بحث و تبدل نظر قرار گرفت.