اشاره
واژه هايي در محاوره عامه مورد استفاده قرار مي گيرند كه شايد پشتوانه فرهنگي در كاربرد آنها وجود داشته باشد، "چه خبر؟ "يكي از اين عبارتهايي است كه در مراودات روزمره بين انسانها كاربرد بسياري دارد و نشانه تمايل انسانها براي كسب اطلاعات و اخبار در حوزه هايي است كه مي تواند زندگي آنها را تحت تاثير قرار دهد.
در شرايط بحران و بروز پديده هاي غير معمول تمايل مردم براي دانستن و كسب اطلاعات بيشتر ميشود، كرونا يكي از آن موضوعاتي است كه طي يكسال گذشته، بيشترين حجم اخبار رسانه ها را در سطح ايران و جهان به خود اختصاص داده است و اين برگرفته از نياز مخاطبان و مردم براي بيشتر دانستن در خصوص اين بيماري ترسناك، كشنده و آشنايي با راههاي مقابله با آن بوده است. در اين ميان نقش نهادها و سازمانهايي كه اطلاعات دسته بندي شده و موثق را توليد و گزينش و منتشر كنند، اهميت بيشتري داشته و البته روابط عموميها به عنوان يكي از قطبهاي اصلي پردازش اطلاعات نقشي موثر و تعيين كننده ايفا مي نمايند؛ دراين راستا ديدگاه هاي متفاوتي در رابطه با كاركرد و نقش نهاد روابطعمومي در هنگام بروز وقايع و بحرانهايي نظير كرونا وجود دارد، كه بهتر ديديم اين موضوع را با برخي اساتيد و صاحبنظران ارتباطات و روابطعمومي در ميان گذاريم.
آنچه درپي مي آيد حاصل اين گفتگوهاست.:
روابطعمومي، منبع موثق و پردازشگر اطلاعات بحران
دكتر باقر ساروخاني پدر جامعه شناسي علم ارتباطات:
ما در دنيايي زندگي مي كنيم كه شاهد نوعي "بيش آگاهي" يا به عبارتي حجم اطلاعاتي بسيار بالا هستيم و در اين شرايط با توجه به كاركرد مهم روابطعمومي در موضوع اطلاع رساني، اهميت استراتژيكي دارد. در حال حاضر همه افرد جامعه از طريق دسترسي به اطلاعات و اخبار به خبرنگاراني تبديل شدند كه از طريق شبكه هاي اجتماعي به توليد و انتشار اخبار اقدام مي كنند و حجم بسيار وسيعي در اطلاعات در طي روز حتي براي شخصي كه در منزل حضور داشته باشد مخابره ميشود، در واقع انحصار اطلاعاتي مختص حاكميت و دولت ها از بين رفته كه قبلاً تنها منابع انتقال اطلاعات بودند.
در گذشته جوامع با مشكل كمبود اطلاعات مواجه بود و امروز با پديده بيش اطلاعاتي مواجه است و در اين ميان نقش روابطعموميها به عنوان دروازهبانان اخبار، بسيار كليدي و مهم است به اين مفهوم كه اطلاعات توسط روابطعمومي بايد مورد غربالگري قرار گرفته و صحت آن تاييد شده و بعد در فرايند انتشار قرار گيرد.
در واقع روابطعمومي به عنوان استناد اطلاعاتي براي تشخيص وثوق و اعتماد به اطلاعاتي كه منتشر شده، نزد افكارعمومي جايگاه ويژه اي دارد؛ به اين مفهوم كه اخبار منتشر شده از روابطعمومي ها ارزشمند و قابل اطمينان قلمداد شوند و به گونه اي روابط عموميها ارزش اطلاعاتي توليد كنند.
به اين ترتيب روابطعمومي خاموش امكان اتصال جامعه به خاندان جهاني را ميسر نخواهد كرد و با توجه به اينكه اساساً كاركرد روابطعمومي با تبليغات متفاوت است و بر خلاف آن در جستجوي سود و منافع شخصي نيست، لذا در رواج سبك زندگي سالم در دوران بحرانهايي نظير كرونا، كاركردهايي دارد كه با استناد به موارد ذكر شده مي تواند در ايجا شهروندان هوشمند و آگاه سازي آنها در اين شرايط نقشي مهم و تاثيرگذار ايفا نمايند.
لزوم تغيير برنامه روابطعموميها در دوران كرونا
دكتر داود زارعيان استاد علوم ارتباطات:
دوران كرون باعث شده بسياري از كاركردهاي عمومي روابطعموميها مختل يا حذف شود، نظير برپايي همايشها و نمايشگاه ها و نشست هاي حضوري و... و برخي از پرسنل اين بخش نيز تا حدودي منفعل شده اند، در حاليكه اساساً يك روابطعمومي حرفه ايي به دلايل موانع و بحران ها از فعاليت بازنمي ماند.
بر همين اساس روابطعمومي ها بايد تغييراتي در برنامه ها و اهداف و استراتژيهاي سازماني خود ايجاد نموده و در برنامه هاي سنتي بازنگري شود. در اين شرايط كاركردهاي غير حضوري در امور مختلف رسانه، فضاي مجازي، نمايشگاه مجازي و... در برنامه هاي بخش هاي مختلف جاي گيرد.
همچنين به لحاظ رويكرد خاص قرنطينه در اين دوران كه رفته رفته به نوعي به افسردگي جمعي ميانجامد در حوزه مسئوليت اجتماعي برا ي كاركنان درون سازمان و ارتياطات داخلي برنامه هايي تدارك ديده شود تا آسيبهاي احتمالي را به حداقل برساند.
البته در حوزه عمومي نيز موضوعات مسئوليت اجتماعي در ابعاد مختلف قابل اجرا هستند و به لحاظ حذف برخي كاركردهايي كه قبلاً انجام مي شد و صرفه جويي هايي كه در مورد هزينه ها ايجاد شده فرصت براي ورود به موضوعات فرهنگي، اقتصادي و اجتماي در كاركردهاي مسئوليت اجتماعي فراهم شده است. به طور كلي ديگر با رويكرد سنتي نمي توان روابطعمومي را مديريت كرد، چرا كه كرونا بسياري از رفتارها و نيازها را تغيير داده و روابطعمومي ها نيازمند تغييرات بزرگ همراستا با اين تحولات اجتنابناپذير هستند و حتي بعد از گذشت شرايط بحراني كرونا نيز امكان بازگشت به شيوه هاي قبل امكانپذير نخواهد بود.
تداوم الگوهاي ارتباطي بعد از كرونا
دكتر امير مسعود اميرمظاهري استاد دانشگاه:
هنگامي كه از پاندمي صحبت به ميان مي آيد، جوامع نيازمند بازانديشي در سطوح مختلف نظام هاي ارتباطي هستند كه حتي با از بين رفتن كرونا نيز نظام ارتباطي جديد جايگزين مدل هاي گذشته خواهد بود. در اين ميان روابطعموميها بر پايه ماهيت ذاتي نقش بهسزايي در بازانديشي الگوهاي ارتباطي در همه جوامع دارند و در اين فرايند ارتباطات انسان و فناوري روزبه روز توسعه مي يابد و خلاي ارتباطي موجود را با سيستم هاي نوين بازسازي مي كنند.
در حوزه توليد محتوا نيز منافع عمومي به منافع سازمان ارجحيت مي يابد، در اين دوران و موضوعاتي نظير سلامت، آرامش و امنيت مخاطبان سازمان دربرنامه ريزي هاي روابطعمومي نقش پررنگتري بايد داشته باشد موضوع مهم ديگر در شرايط بحرانهايي نظير كرونا اطلاعات مرتبط با موضوعاتي است كه با سلامت و امنيت رواني افردا سروكار دارد، نظير درمان، توليد واكسن و مباحثي مرتبط با آن كه استراتژي روابطعمومي ها در توليد و انتشار اخبار صحيح براي آرامش و سلامت افكار عمومي مورد توجه جوامع سرتاسر دنيا قرار دارد.
نقش پررنگ اطلاعرساني روابطعموميها در دوران كرونا
دكتر امير عبدالرضا سپنجي استاد پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي:
عدم حضور در مجامع عمومي و نشست ها و برگزاري كنفرانس ها به صورت آنلاين و غير حضوري باعث شده نقش رسانه ها و روابطعمومي ها به عنوان نماينده رسانه ها شكل ويژه تري به خود گيرد. در حال حاضر رويدادهاي متعددي در سازمانها در حوزههاي مختلف به شكل آنلاين برگزار مي شود كه مخاطبان به لحاظ محدوديتهاي كرونايي امكان حضور در آنها را ندارند، كه در اين ميان نقش ويژه و تكنيكي روابطعمومي نمايان شده و به رخ كشيده مي شود، چرا كه روابطعمومي ها با انتشار اخبار اين رويدادها اثرگذاري و كارايي آن را تسريع مي كنند.
در واقع در شرايط بحران كرونا كارويژه روابطعمومي ها باعث شده ساعات كاري به شكل بيست چهار ساعته و بدون تعطيلي باشد و حساسيت هاي اطلاعاتي و توليد محتوا و ايجاد ارتباطات موثر نسبت به قبل افزايش محسوس تري داشته است، چرا كه هر گونه كم كاري و سستي در انجام مسئوليت هاي روابطعمومي در حوزه نيروي انساني و وظايف عمومي باعث ضعف در شرايط عمومي سازمان و عدم تاثير گذاري تلاش هاي انجام شده مي شود، در اين ميان مسئوليت اجتماعي روابطعموميها در اين شرايط از مهمترين رويكردهايي است كه بايد به آن پرداخته شود، در دوران كرونا تهيه بسته هاي آموزشي و انتشار آن از طريق شيكههاي مختلف اجتماعي نظير اينستا گرام و... مي تواند بسيار تاثير گذار و آموزشدهنده باشد.
مرجع: شبكه اطلاعرساني روابطعمومي ايران (شارا)