شارا - شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران : گزارش نشست مجازي «وضعيت رسانه‌هاي چاپي در دوران كرونا»
شنبه، 28 تیر 1399 - 20:25 کد خبر:43830
نشست مجازي «وضعيت رسانه‌هاي چاپي در دوران كرونا»از سلسله پيش‌نشست‌هاي همايش ملي پيامدهاي فرهنگي و اجتماعي كرونا با حضور دكتر مجيد رضاييان، دكتر علي‌اكبر قاضي‌زاده و دكتر داود نعمتي اناركي سه شنبه ۲۴ تير ۹۹ ازسوي پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.



شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)-|| نشست مجازي «وضعيت رسانه‌هاي چاپي در دوران كرونا»از سلسله پيش‌نشست‌هاي همايش ملي پيامدهاي فرهنگي و اجتماعي كرونا با حضور دكتر مجيد رضاييان، دكتر علي‌اكبر قاضي‌زاده و دكتر داود نعمتي اناركي سه شنبه ۲۴ تير ۹۹ ازسوي پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در ابتداي اين برنامه مجيد رضاييان به بحث درباره مطالعات روزنامه نگاري و مطالعات رسانه اي پرداخت و درباره تاثير كرونا بر اين حوزه تصريح كرد: امروز تكنولوژي فضايي را ايجاد كرده كه به هر وسيله ارتباطي، اسم رسانه ارتباطي گذاشتيم در حالي كه فرق است ميان اين دو و آن چيزي كه جايگاهش به مرور محدودتر شد، روزنامه نگاري بود. روزنامه نگاري جايگاه بسيار محدودي پيدا كرده و اين به معناي اين نيست كه روزنامه نگاري به حاشيه مي رود بلكه جايگاه خودش را در جدال بين خرد و تكنولوژي پيدا خواهد كرد. ما در سال ۲۰۲۰ در آستانه آن پارادوكسي هستيم كه در آستانه وب۲ هم گفته ميشد‌. اين دوگانگي خود را نشان مي دهد و كرونا با ورود خود آن را مضاعف كرد. ما در حركت از وب۲ به وب۳ به طور ناگهاني با كرونا مواجه شديم. هرچند اگر كرونا هم نبود، مطالعات روزنامه نگاري همچنان به حاشيه مي رفت.

او در ادامه با انتقاد از شرايط ايجادشده ناشي از وب۲ گفت: وب۲ و شبكه هاي اجتماعي براي روزنامه نگاري بحران ايجاد كردند. اين به اين معنا نيست كه شبكه هاي اجتماعي كاركردي به معناي رسانه ندارند بلكه كاركرديست كه جريان قدرت را تبديل كرده به قدرت جرياني‌. بايد توجه داشته باشيم كه روزنامه نگاري يعني توليد محتوا و مديا يعني پل ارتباطي‌. نبايد فراموش كنيم كه قضيه خاشقچي را واشنگتن پست به لاين اول جهاني تبديل كرد به دليل روزنامه نگاري حرفه اي. اگر روزنامه نگاري حرفه اي باشد مي تواند جريان سازي كند كه ما ميبينيم كه چقدر تاثيرگذاري عالي دارد.

رضاييان با پرداختن به موضوع كوئيد۱۹ و اثرات آن، ادامه داد: كوئيد ۱۹ به جاي اينكه صرفا ويروس باشد و افراد را بيمار كند، خود ضدارتباطي بود. زنجيره هاي اقتصادي را قطع و فاصله گذاري هاي اجتماعي را سبب شد. سوال اين است كه اگر در آينده يك پديده ضدارتباطي آمد، ما ارتباطيها بايد قطع شويم؟ الآن تنها پناه مردم روزنامه نگاران هستند. چون در اين شرايط قفل شدن در خانه آنها بايد به مردم بگويند كه چه كار كنند. پس از كرونا ارزش كار روزنامه نگاري صدبرابر شد ولي كسي به آن توجه نكرد. ما در اين دوران بايد خيلي كارها ميكرديم ولي نكرديم. ما نبايد به محض مواجه شدن با بحران قفل شويم، اتفاقا بايد هنر خود را نشان دهيم.

كرونا روند تضعيف شدن مطبوعات را تشديد كرد ولي در عين حال درسهايي هم به ما داد. اينكه اگر ما با يك پديده ضدارتباطي مواجه شديم، چطور بايد واكنش نشان دهيم و چطور خودمان را پيدا كنيم. نكته بعدي اين بود كه كرونا استفاده از فضاي مجازي و تكنولوژي هاي ارتباطي را بيشتر كرد و درسي كه به ما داد اين بود كه مطبوعاتي ها بايد بيشتر از فضاي وب براي ارتباط با مخاطبينشان استفاده كنند. معنايش اين نيست كه دست از توليد بردارند بلكه با توليدمحتواي خود، از فضاي مجازي استفاده بيشتري كنند.

در بخش بعدي اين برنامه علي اكبر قاضي زاده با بيان اينكه پيش از كرونا هم بحران روزنامه نگاري داشتيم، درباره دلايل عمده رسيدن به اين مرحله از بحران اظهار داشت: پيش از كرونا هم بحران روزنامه نگاري داشتيم، اما كرونا روند آن را تند كرد و سرعت بخشيد. بايد پرسيد چرا ما به اينجا رسيديم؟ شايد مشكل عمده در قانون مطبوعات و قوانين ناظر بر فعاليتهاي اجتماعي و مطبوعاتي ما باشد كه دركنار برشمردن ويژگيهايي براي اهل مطبوعات، در هيچ جاي آن صحبتي از اهليت مدير روزنامه براي اين كار نشده است. اين عمده ترين مشكل روزنامه نگاران بوده است. همچنين اكثر مطبوعات ما وابسته به دولت هستند و مديران آن معمولا چهره هاي اداري وابسته به دولت هستند نه چهره هاي مستقل مطبوعاتي. كه اين مساله باعث شد بعد از دهه هاي ۶۰ و ۷۰ با يك مشكل عمده مواجه شويم و آن انتظار خاص بخش اجرايي دولت يا كشور ما از مطبوعات بود كه مطبوعات سخنگو و بولتن بخش اجرايي كشور باشند. اين انتظار سهم عمده اي در رسيدن به بحران كنوني داشت. از طرف ديگر به دليل اهليت نداشتن اهل روزنامه، يك كادر حرفه اي هم نتوانستيم تربيت كنيم، كادري كه بتواند به شكل اثرگذار كار كند.

وي در ادامه با اين عقيده كه فضاي مجازي عرصه را بر روزنامه نگاري تنگ تر كرده است، مخالفت و ابراز كرد: با اين عقيده موافق نيستم گرچه در عمل اتفاق افتاده است. در دنيا نيز وب ۱، ۲، ۳ و ۴ اتفاق افتاده آن هم كاراتر و تواناتر اما در كشورهاي ديگر آنچه كه در فضاي روزنامه نگاري ما اتفاق افتاده، روي نداده است. متاسفم كه اين را ميگويم اما شايد ما آخرين نسل نوشتاري در كشورمان باشيم.

قاضي زاده رواج معضل شايعه در فضاي مجازي را يكي از پيامدهاي كاهش توليد محتوا دانست و اذعان كرد: ما در دوران خطرناكي به كرونا رسيديم و اين گناه كرونا نيست. حضور سايه نئوليبراليزم بر سراسر سرنوشت اين سياره ربطي به كرونا ندارد. كرونا تقويتش كرد ولي ايجادكننده آن نبود. بنابراين يكي از لطمه هاي بزرگي كه دولتها از جلوگيري آن عاجز هستند و از آن بدتر بايد براي مقابله با آن هزينه هاي كلاني كنند، رواج شايعه در فضاي مجازيست كه متاسفانه نمي توان كار خاصي در برابر آن كرد و اين خطريست در برابر همان توليدمحتوايي كه بايد تقويت ميشد تا جلوي اين شايعات را در حد معقول بگيرد. به دليل كنار گذاشتن اين اقناع مردمي، درگير شرايطي در فضاي مجازي شديم كه در آن بخشي از واقعيات با تعبيرهاي نادرست به خورد مردم ميرود كه بسيار خطرناك است.

وي در پايان سخنان خود افزود: توصيه مي كنم كه مقداري به واقعيتهاي رسانه برگرديم و دوباره نگاه كنيم و دوباره باور كنيم كه رسانه آنقدري كه ما تصور مي‌كنيم برهم زننده و آشوبگر نيست، شفافيت چيز خوبيست و بيشتر از همه نظامهاي دولتي مي توانند از آن بهره ببرند.

داوود نعمتي اناركي سخنران سوم برنامه با مروري بر روند رشد رسانه هاي مطبوعاتي به عنوان مهمترين صنايع چاپي در طول تاريخ، در اشاره به وضعيت كنوني آن گفت: در سالهاي اخير به دليل به وجود آمدن جريان رسانه اي نوين، تعدد رسانه ها و منابع متعدد اطلاعاتي، رونق مطبوعات در كل دنيا و به خصوص در جامعه ما دستخوش تهديد قرار گرفت كه اگر به آنها توجه نداشته باشيم، ممكن است در آينده اي نه چندان دور، چيزي به نام مطبوعات و روزنامه در جامعه خود نداشته باشيم.

او در ادامه با بيان اينكه مطبوعات در كشور ما قبل از كرونا با بحران مواجه شدند، اذعان كرد: مطبوعات ما قبل كرونا از سبد خريد بخش زيادي از افراد جامعه خارج شدند كه دليل آن اين است كه برخلاف دنيا كه مطبوعات از مقبوليت اجتماعي بسياري برخوردارند، در جامعه ما مطبوعات اين مقبوليت اجتماعي را از دست داده اند كه اين بحران مي تواند آن تشديد و مردم را به سمت رسانه هاي ديگر بكشاند. از طرف ديگر رسانه هاي ما نتواستند در شرايط فعلي، جاي خود را در پازل رسانه اي مخاطب باز كنند. در حالي كه مي توانستند با بهره گيري از سبكهاي نوين، به اين هدف برسند. مورد سوم اينكه متاسفانه در جامعه ما فرهنگ شفاهي جايگزين فرهنگ مكتوب شده كه اين خطر بسيار بزرگي براي جامعه ايجاد ميكند.

اناركي درباره تاثيرات شيوع ويروس كرونا بر فعاليتهاي رسانه اي خاطرنشان كرد: كرونا كل رسانه ها را در معرض تهديد قرار داده و در دوره پساكرونا، رسانه ها حتما مي بايست تغييراتي را در نحوه توليد محتوا و نحوه تعامل با مخاطبان خود برقرار كنند. چراكه اين وضعيتي كه ميبينيم نشان از يك تهديد گسترده دارد. بحرانهايي كه الآن ميبينيم چندين سال است كه وجود دارند ولي كرونا آنها را تشديد كرده كه تاثيرگذاري در توليدمحتوا و محدوديت در تهيه خبر، در زمينه توزيع و بحث خريد و فروش مكتوبات، بحران سوژه ازجمله آنها هستند. كرونا محدوديتهاي ديگر ارتباطي و اجتماعي را هم به وجود آورده و مسائلي را به جامعه تحميل كرده است. اين وضعيت ميتواند تبعات منفي ايجاد كند كه شايد كليد آن خورده و زمزمه هايش به گوش ميرسد كه اگر به اين تبعات توجه نكنيم ممكن است در آينده، شغل روزنامه نگاري حرفه اي نداشته باشيم.

او در پايان سخنان خود افزود: جريان رسانه اي كل كشور بايد به اين سوال پاسخ دهد كه آيا روزنامه نگاري توانسته ماهيت خدمت اجتماعي را براي خود تعريف كند يا خير؟ روزنامه نگاري ما هنوز نتوانسته اين ماهيت را براي خود تعريف كند كه اگر بتواند چنين كند، حوزه روزنامه نگاري ما ماندگار خواهد بود در غير اينصورت نخواهيم توانست آن را داشته باشيم.

گزارش از: فريبا رضايي

منبع: www.ricac.ac.ir