شارا - شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران : نشر الكترونيك: يك مطالعه‎ تحليلي
سه شنبه، 26 شهریور 1398 - 10:44 کد خبر:40157
اين مقاله در تلاش است تا تاثيرات نشر الكترونيك و تغييرات راديكال صنعت نشر را بررسي كند، علي‌الخصوص تاثيري كه رسانه‌هاي الكترونيك و اينترنت به همراه دارند. محققين، مدل‎هاي مختلف نشر الكترونيك و تغييرات و پيچيدگي‌هاي محتمل در اين فرايند را ارائه كرده‌اند.

دكتر م. م. كوگانوراماث ، كتابدار دانشگاه، انستيتوي علوم اجتماعي تاتا
سورش يانگه ، دستيار كتابدار، انستيتوي علوم اجتماعي تاتا
ماليكارجون آنگادي، داده‎شناس، انستيتوي علوم اجتماعي تاتا

 



 

چكيده
شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)-|| هدف نهايي هر سيستم اطلاعات، بهره‎برداري و استخراج اطلاعاتي است كه موجب افزايش سطح آموزش، تقويت پيوندهاي جامعه و تحريك مشاركت افراد در پروسه‎ تصميم‎گيري براي توسعه‌ بشر مي‌شوند. اطلاعات توليدشده، با استفاده از مدل‌هاي گوناگون انتشار اطلاعات توزيع مي‎شوند.

 

فناوري‎هاي جديد، فرايند انتشار و توزيع اطلاعات را متحول كرده‌اند. در سايه‌ رشد اطلاعات، انتشار الكترونيكي به يكي از مباني اعضاي حاضر در جامعه‎ اطلاعات تبديل شده تا از آن براي ارائه‎ اطلاعات صحيح، به افراد صحيح و در زمان صحيح بهره بگيرند.

 

اين مقاله در تلاش است تا تاثيرات نشر الكترونيك و تغييرات راديكال صنعت نشر را بررسي كند، علي‌الخصوص تاثيري كه رسانه‌هاي الكترونيك و اينترنت به همراه دارند. محققين، مدل‎هاي مختلف نشر الكترونيك و تغييرات و پيچيدگي‌هاي محتمل در اين فرايند را ارائه كرده‌اند.

به سمت عصر الكترونيك
اطلاعات يك منبع عقلاني و فكري هستند كه مي‌تواند ديدگاه مخاطب را تغيير دهند. در جامعه‎ي پساصنعت، مي‌گويند كه نه قدرت عضله‎ يا انرژي صِرف بلكه اطلاعات اهميت دارند. در نتيجه، سرمايه‌‎گذاري‌هاي بزرگي بر روي صنعت فناوري اطلاعات صورت گرفته كه هدف از آن‎ها ايجاد، پردازش و توزيع اطلاعات است.


تغييرات در صنعت نشر، تاثير مستقيمي را بر خدمات و سيستم‎هاي اطلاعات دارند. اين فناوري اطلاعات، چنان تغييري در شرايط نشر به وجود آورده كه منابع سنتي اطلاعات دائماً تحت تاثير فرم جذاب‌تر نشر الكترونيك قرار مي‎گيرند. در اين چشم‎انداز متفاوت، كتابخانه‎ها و كتابدارها نقش مهمي را در مديريت منابع سنتي و الكترونيك ايفا مي‎كنند. بنابراين عصر انتشار الكترونيك، تاثيرگذاري خود بر تهيه‎كنندگان، توزيع‎كننده‌ها، كتابخانه‎‌ها، مراكز اطلاعات و جامعه‌ي كاربران را آغاز كرده است.


هدف نهايي نشر الكترونيك، فراهم‎سازي دسترسي آسان و سريع به اطلاعات موجود در نشريات هدف و همچنين ارائه‎ي قابليت‌‌هاي جستجو و بازيابي اطلاعات به شيوه‎اي ساده است. بنابراين از بسياري جهات، مي‌توان نشر الكترونيك را به‌عنوان يك ابزار موثر در چارچوب قانون چهارم دكتر س.ر. رانگاناتان استفاده كرد كه مي‌گويد: «وقت كاربران را نگيريد».


ف.و. لنكستر يكي از اولين پيشگامان اين عرصه است كه به خاطر بينش او نسبت به نشر الكترونيك و پيش‎بيني‌اش مبني بر جايگزيني روش‌هاي نشر كاغذي با انتشارات الكترونيك، به‌كرات در مطالعات كتابداري مورد ارجاع قرار گرفته است. لنكستر در يكي از جديدترين مقالات خود اشاره كرده است: «نشر الكترونيكي واقعي، به نويسنده اجازه مي‎دهد كه مطلب خود را در رسانه‎ي متفاوتي بنگارد و در اين راستا، ديگر با محدوديت‎هاي ثابت و دست‌وپاگير صفحات كاغذي درگير نشود ... بنابراين پيشنهادم اين است كه كتاب كاغذي با يك پديده‌ي كاملاً متفاوت از آنچه تا كنون ديده‎ايم، جايگزين شود. اين جابجايي صورت مي‌گيرد، چون همگان ديد بهتري نسبت به اين رسانه‎ ي جديد دارند».

نشر الكترونيك
نشر الكترونيك، پروسه‎ توليد اسناد حروفچيني‌‎شده است كه شامل متن، تصوير، جدول، معادله و ... مي‌شوند. نشر الكترونيك را مي‌توان بدين شكل تعريف كرد:


نشر الكترونيك = فناوري الكترونيك + فناوري كامپيوتر + فناوري ارتباطات + نشر

كيست (1989) چنين تعريفي را براي نشر الكترونيك ارائه داده است: «بهره‎برداري ناشران از پروسه‎هاي كامپيوتري براي يافتن، ثبت، تشكيل، ذخيره‌سازي و به‌روزرساني محتوا به‌منظور توزيع آن به گروه منتخبي از مخاطبين» (ص. 600). كيست اشاره كرده كه اين تعريف، هيچ تمايزي ميان فرايند توليد و توزيع اطلاعات در نظر نمي‌گيرد.


كمتر از يك دهه‌ پيش، عبارت «نشر الكترونيك» براي رويكردي استفاده مي‌شد كه در آن، اطلاعات را به‌صورت الكترونيكي ذخيره و قالب‌‎بندي مي‌كردند، اما در نهايت فرايند توليد و توزيع آن‎ها به همان روش سنتي و كاغذي بود، درحالي‌‎كه چنين رويه‎اي را هم‌اكنون تحت عنوان نشر روميزي مي‎شناسند. بنا به ادعاي كيست، امروزه عبارت نشر الكترونيك (كه مي‌تواند شامل هرگونه ذخيره، توليد يا انتقال هر يك از جنبه‎هاي محتوا باشد) آن‌قدر گسترده شده كه نمي‌توان معناي محدود و خاصي را براي آن قائل شد.


براونريگ و لينچ (1985) رويكرد كاملاً متفاوتي را براي تعريف نشر الكترونيك برگزيدند. مقاله‌ متفكرانه‎ آن‎ها با ايجاد يك تمايز صريح ميان توليد و توزيع اطلاعات به شيوه‌ الكترونيك آغاز شد. محققين بين آنچه تحت عنوان نشر نيوتوني (گوتنبرگ/كاغذي) و نشر كوانتوم-مكانيكي (انتقال به شيوه‌ الكترونيكي) ناميده مي‌شود، تمييز قائل شدند. آن‎ها نتيجه گرفتند عمده‌ آن چيزهايي كه امروزه تحت عنوان نشر الكترونيك ناميده مي‎شوند، در واقع همان نشر سنتي به سبك گوتنبرگ هستند كه به‌وسيله‌ ابزارهاي مدرن صورت مي‌گيرند. تز آن‌ها اين بود كه نشر الكترونيك، يك رسانه براي ارائه‌ محتواست: نشر نه يك مصنوع ساخته‌ بشر، بلكه يك اقدام و فرايند است. به نظر مي‌رسد كه ايده‌‎ آن‎ها حرف‌هايي براي گفتن داشته باشد.


يكي از كامل‌ترين تعاريف نشر الكترونيك را مي‌توان در يك دائره‌المعارف الكترونيك محبوب مشاهده كرد (گرولير الكترونيك پابليشينگ ، 1995). اين نشر كاملاً الكترونيك، چنين تعريفي را ارائه مي‎دهد: «گاهي اوقات از عبارت نشر الكترونيك براي توصيف كاربرد كامپيوتر در رسانه‎هاي چاپي سنتي استفاده مي‎شود – از پردازش واژه گرفته تا پردازش سفارش به روش كامپيوتري.


عبارت نشر الكترونيك، بيشتر به ذخيره و بازيابي اطلاعات از طريق رسانه‎هاي ارتباطي الكترونيك اشاره مي‌‎كند. اين حوزه مي‌تواند گستره‌اي از قالب‎ها و فناوري‎هاي مختلف را به كار بگيرد كه برخي از آن‎ها، همين الان هم كاربرد بسيار گسترده‎اي در ميان كسب‌وكارها و مردم عادي دارند و سايرين هنوز درحال‌توسعه هستند.


فناوري‎‌هاي نشر الكترونيك را مي‌توان به دو دسته‎ كلي تقسيم‌‎بندي كرد: آن‎هايي كه اطلاعاتشان در يك منبع كامپيوتري مركزي ذخيره مي‌شوند و از طريق يك سيستم ارتباطات از راه دور در اختيار كاربر قرار مي‌گيرد؛ و آن‎هايي كه داده‎هايشان به‌صورت ديجيتالي بر روي يك ديسك يا ساير مديوم‎هاي فيزيكي ذخيره مي‎شوند. دسته‎ اول كه شامل سرويس‎هاي پايگاه داده‎‏ آنلاين و ويدئوتكس مي‌شوند، فعال‌ترين حوزه در زمينه‌ نشر الكترونيك امروز هستند».

 

جدول 1 اطلاعات موجود در ويرايش‎هاي پيشين كتابچه راهنما را خلاصه مي‎كند (اوكرسون ، 1993؛ اوكرسون، 1994؛ استرنج‌لاو و كوواكس ، 1992).
جدول 1: رشد در نشر اينترنتي





مدل‌هاي نشر الكترونيك
كتاب‌هاي الكترونيك

كتاب، يك سند بسيار محبوب براي برآورده‎سازي نيازهاي عمومي و دانشگاهي جامعه‎ كاربران است. «پراجكت گوتنبرگ » كه احتمالاً شناخته‎شده‌ترين ناشر كتاب‎هاي الكترونيكي طولاني باشد، كار خود را در سال 1971 و با هدف تشويق به خلق و توزيع نامحدود 10 هزار كتاب الكترونيكي تا انتهاي سال 2001، آغاز كرد. اين كتاب‎ها در چند دسته‎ اصلي ازجمله ادبيات عام و سبك، كلاسيك‌ها، كتاب‎هاي مرجع و ساير حوزه‎هاي ادبي جاي گرفتند.


نشر يك كتاب به‌صورت الكترونيك، به معناي دستيابي به نشر و توزيع سريع اطلاعات است. امكان دارد يك كتاب ارزش امروزي يك مجله را نداشته باشد، اما قطعاً ارزش آرشيوي و ارجاعي خودش را خواهد داشت. تعدادي از دائره‌المعارف‌ها به‌صورت سي‌دي عرضه مي‎شوند. اين احساس وجود دارد كه اينترنت يك پلتفرم راضي‎كننده براي انتشار متن كامل اسناد نيست، اما سي‌دي يك رسانه‎ي مناسب براي نشر كتاب محسوب مي‌شود.


كتاب‎هاي الكترونيكي طولاني بر روي فلاپي و سي‌دي نيز وجود دارند، هرچند به خاطر راحتي و افزايش محبوبيت سي‎دي، توزيع كتاب‎ها روي فلاپي كاهش يافته است. اكثر متون الكترونيكي منتشرشده روي سي‌‌دي، در حوزه‎هاي عمومي جاي مي‎گيرند كه دائره‌المعارف‌ها هم در همين دسته هستند. با بهره‎گيري از زبان‌هاي نشر الكترونيك در اينترنت نظير SGML (زبان نشانه‌گذاري استاندارد و عمومي) و HTML، مي‌توان متن را به شكلي جذاب ارائه و منتشر كرد، آن‎هم با جلوه‎هاي چندرسانه‎اي كه مختص اسنادي مثل كتاب سال و دائره‌المعارف هستند.

نشريات دوره‎اي الكترونيك
اين رسانه‌ جديد، وسيله‎اي براي ارتباطات علمي بوده و محصولي ناب و برگرفته از تحقيقات علمي است. اين دسته شامل ژورنال‌هاي الكترونيك، مجلات و فهرست‎هاي گفتگو مي‌شود. شايد هيچ‌يك از حوزه‎هاي نشر الكترونيك، به‌اندازه‌ ژورنال‎هاي الكترونيك مورد مطالعه قرار نگرفته باشند، علي‌الخصوص اينكه چنين مطالعاتي را مي‎توان براي تحقيقات علمي نيز اعمال نمود.


فرانكس (1993) مقاله‌‎ جديدتري را نوشته كه فرم‎هاي كنوني انتشار ژورنال‎هاي الكترونيك را مورد تحليل قرار مي‌دهد، تعدادي از جايگزين‎هاي احتمالي يك ژورنال تحقيقاتي الكترونيك را كشف مي‎كند و درباره‌‎ نقاط قوت و ضعف اين جايگزين‌ها نظر مي‌دهد.


او سه ويژگي اصلي را براي اين مدل برشمرد:
• تاييد مطالب (ازجمله كنترل كيفيت و ارزيابي دقيق)
• آرشيو كردن (سازمان‌دهي يك نسخه‎ اصيل و اطلاعات كتاب‌شناختي)
• بازاريابي (توزيع و تبليغات)

پايگاه‎هاي داده‎ الكترونيك
با ظهور كامپيوترها و فناوري‌هاي ارتباطات، شاهد شكل جديدي از قدرت سيستم اطلاعات در توسعه‌ پايگاه‌هاي داده‎ مدرن هستيم. اطلاعات برگرفته از يك پايگاه داده، به بخش بزرگي از نشر الكترونيك تبديل شده‎اند كه مبنا يا اساس رويكردهايي همچون بازيابي اطلاعات، استخراج نتايج و تصميم‌گيري را فراهم مي‌كنند.نگه‌داري پايگاه داده‌ يك كتابخانه كه شامل كتاب، نشريات دوره‌اي، گزارش و تز مي‌شود را مي‌توان به فرم الكترونيك تبديل كرد كه اجازه‌‎ دسترسي عموم از طريق شبكه‎هاي ديجيتال را بدهد. كاتالوگ كتابخانه‎‌ي الكترونيك آنلاين (OPAC)، نحوه‌ انتشار اطلاعات را نشان مي‎دهد و بدين ترتيب كاركنان مي‌توانند با سطوح دسترسي متفاوت ازجمله تايپ نام نويسنده، عنوان، موضوع و ... به جستجوي اسناد بپردازند.


آن‎ها همچنين به پايگاه‎‌هاي داده‎ قابل مطالعه توسط ماشين اشاره كردند كه به‌عنوان يكي از محصولات فرعي در مسير آماده‎سازي نشريات چاپي، مطرح مي‌شوند. شش طرح بزرگ كه از سال 1960 به اين‌‌طرف توسعه يافته و موجب افزايش بهره‎برداري از پايگاه‎هاي داده شدند، عبارت‎ند از:


• تمهيدات همكاري و شبكه‎سازي؛
• تمهيدات اجاره براي دسترسي به اطلاعات؛
• استقرار مراكز توزيع اطلاعات علمي؛
• افزايش دسترسي آنلاين (دسترسي از راه دور از طريق پايانه‌ها)؛
• ظهور خرده‌فروش‎هاي آنلاين (نظير دايلاگ، لكسوس و ...)؛
• بهبود در زمينه‌ توزيع (از طريق سي‌دي يا ساير ابزارها).
امروزه ناشران مختلفي كه در زمينه‎ پايگاه‎هاي داده‎ الكترونيك كار مي‌كنند، اطلاعات كتاب‌شناختي و متون كامل كتاب‎ها را هم بر روي سي‌دي و هم در دنياي اينترنت منتشر مي‎كنند. ناشران برجسته‌‎ آنلاين شامل دايلاگ، بي‌آراس، ابسكوهاست و غيره مي‌شوند.
پايگاه داده‌ ERIC (مركز اطلاعات منابع آموزشي)، يك نمونه‌ فوق‌العاده از پايگاه‎هاي داده‌ منتشره به‌صورت الكترونيك و بزرگ‎ترين پايگاه داده‎‌ آموزشي دنياست كه حاوي بيش از 800 هزار سند بوده و سالي 30 هزار سند هم به آن اضافه مي‌شود. ERIC هم به‌صورت سي‌دي منتشر شده و هم به‌صورت رايگان در نت موجود است (آدرس: http://www.accesseric.org:81).

نشر الكترونيك روي سي‌دي
سي‌دي ابعاد جديدي را براي ذخيره و بازيابي اطلاعات فراهم كرده است. انتشار اطلاعات و منابع طبقه‎بندي‌شده از طريق سي‌دي، رواج زيادي دارد. اگرچه عمده‌ كارهاي مجلات الكترونيك بر روي توزيع از طريق اينترنت متمركز شده، اما كارهايي نيز در زمينه‌ انتشار روي سي‌دي انجام گرفته است.
انتشار روي سي‌دي، سه مزيت اصلي دارد:

مزاياي سي‌دي
ا تواناي گنجايش مطالب بيشتر، هم از منظر كمي (بيش از 650 مگابايت) و هم از منظر نوع (منابع چندرسانه‌اي)؛
• قابليت جستجوي نسبتاً ساده در كل متن؛
• صرفه‌جويي قابل توجه در هزينه – توليد هر نسخه از يك كتاب 1000 صفحه‌اي كه تيراژي كمتر از 1000 نسخه دارد، مي‌تواند تا 14 دلار تمام شود، درحالي‌كه بسياري از مراكز تكثير، هر كپي از يك سي‌دي را با قيمت كمتر از 2 دلار توليد مي‌كنند.

معايب سي‌دي
• هزينه‎ي نسبتاً بالاي تجهيزاتي كه مي‌توان به كمك آن‌ها يك سي‌دي مَستر را تهيه كرد
• زمان زيادي كه براي توسعه‌ي اين نسخه‎ها نياز است
• تعداد محدودي از كامپيوترهاي رده‎بالا كه به درايو سي‌دي مجهز هستند
• براي تغيير محتواي داخل سي‌دي، بايد محتويات سي‌دي مَستر تغيير بيابد و تكثير مجدد صورت گيرد

پردازنده‌هاي متن
سال‌هاست كه تعدادي از نرم‎افزارهاي پردازش متن ساده براي انجام اين كار وجود دارند. پردازنده‎هاي متن ساده‎اي همچون نوت‌پد براي ويندوز، سيمپل تكست براي مكينتاش و اديت براي داس، به كاربران اجازه مي‎دهند كه خيلي ساده متن‎ها را باز و ذخيره كنند.

HTML (زبان نشانه‌گذاري فرامتن)
HTML يك زبان ساده است كه براي ساخت اسناد در محيط وب استفاده مي‎شود. اين تگ‌هاي زبان HTML هستند كه عناوين، فهرست‎ها، متون، تصاوير، لينك‎هاي فرامتن و غيره را تخصيص مي‎‏دهند. HTML بر اساس SGML (زبان نشانه‌گذاري استاندارد و عمومي) بنا شده، يك زبان قالب‌بندي كه توسط سازمان بين‌المللي استاندارد (ISO) توسعه يافته و براي حاشيه‌نويسي روي متون سطح بالاتر استفاده مي‎شود. HTML به‌صورت گسترده در كتاب‌ها و مقالات پرشماري ذكر شده و اسناد اينترنتي فراواني براي توضيح درباره‌ كاركرد HTML توسعه يافته‌اند. يكي از اين منابع، راهنماي مقدماتي NCSA براي HTML است كه دوره‎ آموزشي گسترده‌اي را درباره‎ درك و استفاده از HTML فراهم مي‎كند. وجود لينك فرامتن و پلتفرم چندسكويي، تعدادي از مزاياي HTML هستند.

SGML
SGML محصولي است كه با بيش از 10 سال تلاش يك كميته‌ استاندارد بين‎المللي توسعه يافته و مجموعه‌اي از قوانين را براي شرح ساختار و مديريت محتواي هرگونه سند ديجيتال دارد. SGML مي‌تواند اسناد پيچيده‌اي را بسازد كه در سرتاسر بخش‌هاي يك شركت يا صنعت به اشتراك گذاشته شده و به منبع اطلاعات لينك مي‌شوند تا به‌روزرساني‌هاي آني را دريافت نمايند. معمولاً از آن براي ساخت يك دفترچه راهنماي فني يا كتابچه راهنماي تجهيزات استفاده مي‌كنند. نمونه‌هاي آن شامل Adept-Editor، Author/Editor، XSoft InContext، DynaTag، DynaText، FasTAG، Near and Far، SGML، Author for Word، TagWrite و WordPerfect Intellitag SGML Edition مي‌شوند.

پي‌دي‌اف (سند قابل حمل)
سند قابل حمل (پي‌دي‌اف) محصول اداب ، يك سيستم ثبت الكترونيك است كه اجازه‌ ايجاد سندهاي قالب‌بندي‌شده شامل متن، تصوير و عناصر كادربندي صفحه را مي‌دهد. همچنين مي‌توانيد لينك‎هاي فرامتن به ساير بخش‎هاي سند يا ساير اسناد را در اين قالب بگنجانيد. هر فايلي كه مي‌تواند به پرينتر فرستاده شود را مي‌توان در قالب يك فايل پي‌دي‌اف ذخيره كرد و آن را با استفاده از نرم‌افزار اداب اكروبات نمايش داد.
فايل‌هاي پي‌دي‌اف را معمولاً با استفاده از برنامه‌هاي نشر در كامپيوتر يا نرم‌افزارهاي پردازش متن نظير اداب پيج‌ميكر يا مايكروسافت ورد مي‌سازند. تكنيك‎‌هاي پيشرفته براي كادربندي صفحه، رايگان بودن نرم‌افزار و ويژگي‎ افزودن لينك از برخي مزاياي اين قالب هستند، هرچند مشكلاتي بر سر راه ويرايش متون آن وجود دارد.

چشم‌اندازها و مشكلات
اگر مقالات مربوط به نشر الكترونيك را بررسي كنيم، مي‌بينيم كه با شور و شوق زيادي راجع به چشم‌اندازها و مشكلات نشر الكترونيك صحبت كرده‎‌اند. وبر (1990) مشكلات و موانعي كه مقابل توسعه‎ صنعت نشر الكترونيك و شالوده‎هاي آن قرار مي‎گيرند را بررسي كرد. او موانع زيادي را براي نشر الكترونيك شناسايي كرد، اما تمركز او بر روي 6 حوزه‌ اصلي بود كه به‌منظور موفقيت نشر الكترونيك، بايد رفع‌ورجوع شوند.

 

اين‎ها عبارت‌اند از:
• نرخ سرمايه‌گذاري جديد در فناوري‌هاي پيشرفته؛
• نرخي كه مي‌‎توان سيستم تلفن را به ديجيتال ارتقا داد.
• نرخي كه مي‌توان شبكه‏هاي تحقيق كنوني را در قالب يك زيرساخت شبكه‌ي ملي يكپارچه كرد.
• خلق استانداردهايي براي رابط كاربري، متن و تصاوير؛
• توسعه‌ دستگاه‌هاي خروجي پيشرفته (نمايشگرها و چاپگرها)؛
• تهيه‌ يك ابزار كارآمد براي اجراي قانون كپي‌رايت.


هانتر (1994) شش مشكل را تعيين كرد كه بايد حل‌وفصل شوند تا بتوانيم نشر الكترونيك را به عمل بنشانيم: آمادگي بازار؛ دسترس‌پذيري به صندوق‌هاي سرمايه‎ عمومي و خصوصي؛ استانداردهاي تحويل؛ نرم‌افزار توانا و بهبوديافته؛ مشكلات مربوط به مالكيت معنوي (كپي‌رايت)؛ و مدل‌هاي قيمت‌گذاري و اعطاي مجوز جديد. اين شش دسته، خيلي نزديك به همان موانعي هستند كه وبر (1990) درباره‌ نشر الكترونيك برشمرده بود. در ميان شش مسئله‌ شناسايي‌شده توسط هانتر، مسئله‌ آمادگي بازار توسط ساير مفسران مطرح نشده است. او تصريح كرد كه در حال حاضر و در اكثر نمونه‎ها، توزيع الكترونيك نمي‌تواند بايدهاي لازم براي كسب موفقيت يعني بهبود عملكرد همراه با قيمت واحد پايين‌تر را فراهم كند.


براونريگ و لينچ (1985) توجه ويژه‌اي را به بحث حق مالكيت معنوي داشتند. درحالي‌كه آن‎ها بر نياز مالي نويسندگان مبني بر پشتيباني از حقوق كارشان تاكيد كردند (چرا يك نويسنده نبايد نياز داشته باشد؟)، ميان بازتوليد رسانه‌هاي ديجيتال و كپي رسانه‌هاي چاپي تمايز قائل شدند. آن‌ها تصريح كردند كه در قلب اين مسئله، بحث مبهم بهره‌برداري منصفانه از كار نويسنده نهفته است. آن‌ها پيشنهاد كردند كه شايد بهتر باشد مديريت كپي‌رايت رسانه‌هاي ديجيتال را بر اساس حقوق عملكرد مدل كنيم، نه آن حقوقي كه هم‌اكنون براي رسانه‎هاي چاپي استفاده مي‌شود. در نهايت به مسئله‌ حريم خصوصي اشاره كردند كه در هنگام توزيع ديجيتال مطالب، بروز مي‌كند. در سيستمي كه اطلاعات (از هر نوع) توسط كامپيوتر توزيع مي‎شوند، رهگيري اينكه افراد در حال مطالعه‌ چه مطلبي هستند، كار دشواري نيست. اين مسئله، يكي از نكات مهم در آينده‎ نشر الكترونيك و حقوق مدني است.

نتيجه‌گيري
جاي ترديدي نيست كه نشر الكترونيك به‌سرعت در حال گسترش است. هنوز تحقيقاتي درباره‌ اثرات و پيامدهاي نشر الكترونيك صورت نگرفته‌اند و صرفاً حوزه‌ آكادميك بررسي شده است. درحالي‌كه نشر الكترونيك اجازه‌ توزيع سريع اطلاعات با قيمت پايين‌تر را مي‌دهد، اما بهره‌برداري از آن به يك سري بخش‌‎هاي اقتصادي خاص محدود شده است، زيرا پيش از بهره‌برداري گسترده از آن، ابتدا بايد بر بسياري از مشكلات فني و حقوقي غلبه شود. در حوزه‌هايي كه نشر الكترونيك جا افتاده، يك مديوم ارتباطي منحصربه‌فرد مشاهده مي‌شود كه نمي‌توان با بهره‌گيري از فناوري‌هاي كاغذي به آن دست يافت.


شايد نشر الكترونيك نتواند كاملاً جايگزين نسخه‌هاي كاغذي موجود شود، اما اين دو مكمل يكديگر خواهند شد تا بتوانند نيازهاي كاربران را برآورده كنند.
 

منبع: فصلنامه كارگزار روابط عمومي/ از انتشارات موسسه كارگزار روابط عمومي، شماره52، تابستان1389.