مقدمه
شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- احتمالاً اين جمله را بارها شنيدهايد كه «ارزش يك تصوير بيش از هزار كلمه است». اساساً اين جمله بيانگر ارزش و كارايي ارتباط تصويري (visual communication) است. حقيقت آن است كه بيشترين دريافت ما از محيط پيرامونمان بوسيله قوه بينايي صورت ميگيرد و مغز ما علاقه زيادي به تجزيه وتحليل اطلاعات بهصورت تصويري دارد؛ بر همين اساس اگر اطلاعرساني و انتقال پيام به كمك تصوير صورت پذيرد، اثرگذاري و مدت ماندگاري آن در ذهن مخاطب بيشتر خواهد بود. اينجاست كه اينفوگرافيكها به كمك ما ميآيند.
اينفوگرافيكها، نمايشگران تصويري اطلاعات و دادهها هستند كه هدف آنها ارائه سريع و ساده اطلاعات پيچيده است.
به بيان سادهتر، اينفوگرافيكها به كمك عناصر بصري نظير عكس، نمودار، نقشه، دياگرام و … سعي ميكنند تا مجموعهاي از دادهها و اطلاعات پيچيده را بهگونهاي به تصوير درآوردند كه پيام به شيوهاي سريع و قابلفهم به مخاطب منتقل شود.
اينفوگرافيك (Infographic)، اطلاعنگاشت يا گرافيك اطلاعرسان به نمايش دادهها با استفاده از چند نمودار و شكل در قالب يك تصوير گفته ميشود.
اطلاعنگاشتها نمايشگران تصويري اطلاعات و دادهها هستند. شايد بتوان اطلاعنگاشتها را قديميترين ابزار برقراري ارتباط بشر خواند. استفاده از اطلاعنگاشت باعث ميشود بيننده با نگاهي كوتاه حجم قابل توجهي از اطلاعات را كه شكل نوشتاري آن ممكن است مقاله بلند بالايي را تشكيل دهد، به سادگي از طريق بصري دريافت كند و حتي آن را به خاطر بسپارد.
واژهشناسي
واژه اينفوگرافيك (infographic) كوتاه شده عبارت information graphic است كه فرهنگستان زبان و ادب فارسي «اطلاعنگاشت» را براي معادل فارسي آن برگزيده است. البته ممكن است عباراتي چون گرافيك اطلاعرسان، داده نما، اينفوگرافي، اينفوگراف و … در ساير رسانهها ديده شود.
ديداريسازي دادهها يا Data visualization از ديگر عباراتي است كه اغلب در كنار اينفوگرافيكها بهكاربرده ميشود. ديداريسازي دادهها در حقيقت به تصوير درآوردن دادهها و مقادير اندازهگيري شده عددي با استفاده از نقشهها، سلسلهمراتب، شبكهها سريهاي زماني و انواع نمودارهاست.
تعريف اينفوگرافيك
اينفوگرافيك، بيان ديداري چكيده يك موضوع يا مطلب به شكل عكس، نمودار و اتصالات است و عدهاي اينفوگرافيك را نوعي نقشه مفهومي ميدانند كه از اين طريق ارتباط بين مفاهيم به زبان سادهتر و به شكل بصري نمايش داده ميشود. اينفوگرافيك نگاره متن به شكل تصوير است.
در اكثر اوقات موارد استفاده از اين نگارهها در جايگاههايي است كه نياز به توضيح ساده يا سريع دادهها احساس گردد. براي مثال نقشهها، علائم و تابلوها، پوسترهاي آموزشي و روزنامهها از جمله كاربردهاي آنها هستند. همچنين رياضيدانان و متخصصان آمار و كامپيوتر نيز از اين ابزار براي به تصوير كشيدن مفاهيم پيچيده بهره ميبرند. يك اطلاعنگاشت كامل افزون بر اينكه در يك نگاه كليات اصلي موضوع را به بيننده ميرساند، دربرگيرنده جزئيات كليدي موضوع براي دريافت بيشتر هست.
استفاده از اطلاعنگاشتها باعث ميشود بيننده با نگاهي كوتاه حجم قابل توجهي از اطلاعات را كه شكل نوشتاري آن ممكن است مقاله بلند بالايي را تشكيل دهد، به سادگي از طريق بصري دريافت كند و حتي آن را به خاطر بسپارد.
نخستين اطلاعنگاشت در كتاب اطلس سياسي و تجاري ويليام سيلوستر مورد استفاده قرار گرفت. اين كتاب توسط هيستوگرامها و نمودارهاي ميلهاي، اقتصاد انگلستان سده ۱۸ را توضيح داده بود.
مغز ما علاقه زيادي به تحليل و ذخيره اطلاعات به صورت ديداري دارد. حتي ارتباط ميان اشيا و اطلاعات را به شكل ديداري ذخيره ميكند نه نوشتاري. براي مثال به سه واژه مداد، تلفن و تلويزيون فكر كنيد، چه چيز اول به ذهنتان ميآيد؟ آيا به حروف تشكيل دهنده اين واژگان فكر ميكنيد يا به شكل فيزيكي آنها؟ پس همانطور كه مشاهده ميكنيد درك و يادگيري صورت فيزيكي و ديداري دادهها و اطلاعات براي مغز ما به مراتب آسانتر از فهم شكل نوشتاري آنها است.
زمينههاي كاربرد اينفوگرافيك در روابط عمومي
1. آموزش
2. ارائه (Presentation)
3. گزارش نويسي
4. تبليغات
5. فرهنگ سازي
6. ترويج علم
7. رزومه نويسي
8. اطلاعرساني
انواع اينفوگرافي
اينفوگرافي ها را به چند صورت ميتوان دسته بندي كرد، يكي بر اساس ماهيت محتوايي كه به دو نوع خبري (فوري، كوتاه و مينيماليستي) و غيرخبري (غير فوري با پيچيدگيهاي بيشتر و اطلاعات زيادتر) تقسيم ميشوند. از طرف ديگر اينفوگرافي ها با توجه به عناصر تشكيل دهنده به انواع متن محور و تصوير محور نيز تقسيم ميشوند. در حالت متن محور اطلاعاتي كه قرار است انتقال پيدا كند بسيار بيشتر از حالت تصوير محور است به همين علت هم اطلاعات به يكي از شكلهاي جدول، فلوچارت، تايم لاين يا سير زماني و يا دو يا چند حالت همزمان از اين شكلها كنار يكديگر، ارائه ميشود كه چشم و ذهن مخاطب را خسته نكند و مخاطب بتواند به راحتي موضوع را دنبال كند.
اينفوگرافيك ها بر اساس شيوه پياده سازي به چهار دسته اصلي طبقه بندي ميشوند: ايستا (همه اطلاعات در يك نگاه بهصورت يك تصوير واحد نمايش داده ميشوند.)، پويا (اطلاعات در يك توالي خطي بهصورت متحرك و انيميشن ارائه ميشوند)، تعاملي (اطلاعات معمولاً در بستر وب و بنابر انتخاب كاربر به نمايش در ميآيد) و فيزيكي (اطلاعات در قالب يك حجم يا ماكت سهبعدي نشان داده ميشود).
انواع، برهم كنشي، متحرك، چند رسانهاي، ويدئويي، ديجيتالي، تأتو، نوري/ ليزري و... نيز شيوههاي پياده سازي اينفوگرافي ها هستند كه هر كدام جزو زيرمجموعههاي چهار دسته اصلي كه در بالا ذكر شد قرار ميگيرند. هر كدام از اينها هم بسته به موقعيتهاي مورد استفاده شامل تفاوتهاي زيادي با يكديگر هستند. به عنوان مثال مقايسه كنيد يك طرح ميني ماليستي براي تبليغ كتابخواني را با يك انيميشن چند دقيقهاي كه در آن از اينفوگرافي متحرك استفاده شده است.
اما شايد مهمترين تقسيم بندي اينفوگرافيك ها از لحاظ موضوع باشد در اين بخش اينفوگرافي ها به پنج دسته تقسيم ميشوند:
1. اينفوگرافيكهاي علت و معلول
در اين نوع كار گرافيكي توضيح روابط عِلي بين مراحل مختلف فيزيكي يا مفهومي متن در جريان است. به عنوان مثال براي بررسي ركود اقتصادي در كشور و يا تناسب بين صادرات و واردات ميتوان از اين اينفوگرافيك استفاده كرد.
2. اينفوگرافيكهاي زماني
اينفوگرافيك زماني كه يك رويداد يا فرآيند در يك زمان خاص اتفاق افتاده باشد را توضيح ميدهد. معمولاً اين اينفوگرافيك ها با نمودارها نشان داده ميشوند، رشد فروش خودرو در بازه زماني ده ساله ميتواند نمونهاي از اين طراحي باشد.
3. اينفوگرافيك كمي
اينفوگرافيك كمي مجموعه تصاويري است كه در آن دادههاي آماري با سرعت و وضوح به خوانندگان را انتقال پيدا ميكند. در اين روش از نمودارها، نقشهها، ليستها و.. استفاده ميشود و سعي ميشود در اين نوع از اينفوگرافي دادهها به خوبي دسته بندي و طبقه بندي شوند تا مخاطب از حجم اطلاعات گيج نشود.
4. اينفوگرافيك جهت
علامتهاي راهنمايي و رانندگي جزو اين نوع محتواي اينفوگرافي قرار ميگيرند. در اين نوع از اينفوگرافيك از حركت، اعداد، نمادها، آيكونها، جداول، نمودارها، فلش و... براي برقراري ارتباط ميان دادهها استفاده ميشود. وجود علامتهاي از پيش تعريف شده و آشنا با ذهن مخاطب جزو ملزومات اين نوع اينفوگرافيك هاست. مانند مقياسهاي موجود در نقشهها، علامتهاي راهنمايي و رانندگي در خيابانها و...
5. اينفوگرافيك محصولات
به منظور انتقال اطلاعات به همه كارمندان و بازديدكنندگان از اينفوگرافيك محصولات در تابلو آگهي كارخانهها، دفاتر، شركتهاي بزرگ و... استفاده ميشود. تركيب تصاوير با دادهها، موجب كم شدن فضاي اطلاعات و افزايش درك مخاطبان ميشود. براي مثال محصولاتي چون مواد غذايي نياز به شرح و توضيح دارند، كه با ايجاد يك اينفوگرافيك ميتواند آن را خلاصه وار شرح داد.
دلايل محبوبيت اينفوگرافي چيست؟
اينفوگرافي مزيتهايي دارد كه باعث استقبال زياد از اين روش در ارائه مفاهيم شده است. يكي از نقاط قوت اينفوگرافي قابليت انتشار ساده و گرفتن تعداد زيادي بازديد، كامنت و لينك است. مزيت ديگر اين است كه براساس تحقيقات، فرايند انتقال دادههاي ديداري در مغز، بطور تقريبي شصتهزار برابر سريعتر از دادههاي متني است. ازاينرو سرعت يادگيري و ذخيره اطلاعات، در روش اينفوگرافي بهتر از وقتي است كه از شيوه نوشتاري استفاده ميشود و همين عامل سبب شده كه بجاي استفاده از شيوه نوشتاري، امروزه بيشتر از اين روش استفاده شود.
نتيجه مطالعه ديگري نيز نشان داده است: استفاده از شيوههاي ديداري در متقاعدكردن مخاطب، ۴۳ درصد مؤثرتر از وقتي است كه تنها بر نوشته تكيه ميشود. در كنار مزيتهاي ياد شده، طراحي خوب بسياري از اينفوگرافيها با موضوعات مهيج و پرمخاطب نيز به محبوبيت اين روش افزوده است.
چگونه يك اينفوگرافي بسازيم؟
براي ساختن يك اينفوگرافي بايد پنج مرحله را پشت سر بگذاريم. اين مراحل عبارتند از:
۱. انتخاب يك داستان براي اينفوگرافي
اين مرحله سختترين بخش ساختن يك اينفوگرافي است. منظور از انتخاب داستان اين است كه مشخصا تعيين كنيم موضوع اينفوگرافي چيست و چه پيامي را قصد داريم، ازطريق آن منتقل كنيم. دو رويكرد براي كشف داستان اينفوگرافي پيشروي ما قرار دارد:
رويكرد دادهمحور: وقتي مجموعهاي از دادهها را در اختيار داشته باشيم و بخواهيم آنچه را دادهها روايت ميكنند، بيان كنيم، از اين رويكرد استفاده ميكنيم. با وجود اينكه استفاده از اين رهيافت، واضح بهنظر ميرسد، اما تلههايي در استفاده از آن وجود دارد كه غالبا استفاده از آن را دچار مشكل ميكند. براي اينكه در استفاده از اين رهيافت دچار مشكل نشويم، بايد ملاحظاتي را درخصوص دادههايي كه در اختيار داريم، در نظر بگيريم از جمله آنكه ويژگي منحصربهفرد دادهها چيست؟ آيا دادهها ارزش خبري دارند يا تنها بخشي از يافتههاي علمي هستند.
رويكرد مسئله محور: در اين رويكرد، داستان براين اساس ساخته ميشود كه با آن به چه پرسشهايي ميخواهيم پاسخ دهيم يا چه مشكلاتي را حل كنيم. درواقع در اين رهيافت، خودمان را بجاي مخاطب ميگذاريم تا بتوانيم قالب و طرح كلي يك داستان تأثيرگذار را كشف كنيم. اين داستان بايد روايتگر راهي براي حل يك مشكل يا بحران باشد يا بتواند براي پرسشهاي رايج و روزمره، پاسخي كاربردي ارائه دهد و يا از زاويه و دريچه ديگري آنها را بررسي كند؛ همچنين ممكن است روشهاي مرسوم و پذيرفته شده را به چالش بكشد يا براي سؤالهاي معمول پاسخهاي غيرمعمول فراهم آورد.
۲. انتخاب نوع اينفوگرافي
در اين مرحله براي به تصويركشيدن داستان، بايد از ميان انواع اينفوگرافي، مناسبترين آن را انتخاب كنيم. درادامه خلاصهاي از انواع و سبكهاي مختلف اينفوگرافي آمده است:
2-1- اينفوگرافي آماري
در اين سبك از اينفوگرافي از گراف، جدول، نمودار يا ليست براي ارائه خلاصه يا تفسير مختصري از دادهها استفاده ميكنيم.
2-2- اينفوگرافي گاهشمار يا خط زماني
در اين روش، اطلاعات را براساس ترتيب زماني بهصورت گرافيكي نشان ميدهند.
2-3- اينفوگرافي اطلاعاتي
درواقع بسيار شبيه پوستري است كه در آن خلاصهاي از موضوع، با استفاده از اطلاعات كليدي و فشرده ارائه ميشود.
2-4- اينفوگرافي فرايندي
از اين نوع اينفوگرافي معمولا براي نشاندادن فرايند انجام كار در بخشهاي مختلف يا انتخابهاي ممكن براي تصميم گيري استفاده ميشود.
2-5- اينفوگرافي ژئوگرافيك يا جغرافيايي
دادهها در اين نوع از اينفوگرافي با استفاده از يك نقشهي مكاني شرح داده ميشوند.
2-6- اينفوگرافي مقايسهاي
در اين نوع اينفوگرافي با استفاده از ليست، جدول، نمودار و … براي به تصويركشيدن شباهتها و اختلافات دو موضوع استفاده ميشود.
2-7- اينفوگرافي سلسلهمراتبي
شامل نموداري است كه اطلاعات را بهصورت سطحبنديشده ارائه ميدهد.
2-8- اينفوگرافي پژوهشي
معمولا براي مقايسه چند موضوع متفاوت از اين نوع اينفوگرافي استفاده ميشود كه منبع استخراج دادهها در آن تحقيق است. اين نوع اينفوگرافي شباهت زيادي با اينفوگرافي آماري دارد.
2-9- اينفوگرافي تعاملي
اين نوع اينفوگرافي معمولا در وبسايتها كاربرد دارد و به كاربر اختيار انتخاب، كنترل و اصلاح اينفوگرافي را ميدهد.
2-10-اينفوگرافي اَبرِ كلمه
در آن تنها مجموعهاي از كلمات بهچشم ميخورد كه البته اين كلمات ذهن مخاطب را به مفهوم خاصي هدايت ميكند.
درپايان اين مرحله، يادآور ميشويم كه انتخاب نوع اينفوگرافي بستگي به اين دارد كه با چه شيوهاي ميخواهيم داستان را براي مخاطب نقل كنيم. بهطور مثال اگر پيرامون تاريخچه يك كالا ميخواهيم صحبت كنيم، گزينه مناسب استفاده از اينفوگرافي زماني است. اگر ميخواهيم آمار و ارقامي در مورد مصرف آن كالا ارائه دهيم، بدون شك اينفوگرافي آماري بهترين ابزار براي ماست.
۳. جمعآوري دادهها
اين مرحله، صبروحوصله زيادي را ميطلبد. ممكن است دادهها ازطريق شركت يا سازماني كه از شما خواسته است اينفوگرافي تهيه كنيد، دراختيارتان قرار بگيرد. اما گاهي مجبوريد خودتان شخصا اقدام كنيد و ازطريق پرسشنامه و ارسال ايميل و… دادههاي مورد نيازتان را جمعآوري كنيد. اما يكي از مطمئنترين راههاي دسترسي به دادهها استفاده از ابزارهايي نظير «Survey Monkey» و «Google Form» يا «Manual Coding Data» است. از آمارهاي ثبتشده توسط مراجع دولتي و خصوصي نيز ميتوان كمك گرفت.
۴. طراحي اينفوگرافي
بعد از تعيين داستان و نوع اينفوگرافي و جمعآوري دادهها، بايد به بهترين نحو آنها را در كنار يكديگر قرار داد و اينفوگرافي را طراحي كرد. بدون شك طراحي جذاب يك اينفوگرافي كه مخاطب را درگير خود كند، نيازمند سالها تجربه و ممارست است. اما براي شروع خوب است نمونه كارهاي انجام شده را براي ايدهگرفتن بررسي كنيم. همچنين از قالبهاي آماده نيز ميتوان براي پيادهسازي اينفوگرافي استفاده كرد.
۵. ترويج كردن اينفوگرافي
اگر هدف شما از ساختن اينفوگرافي استفاده از آن براي اهداف بازاريابي بوده است؛ هنوز يك قدم ديگر براي اتمام كارتان بايد برداريد و آن چيزي نيست جز تلاش براي ترويج آن در ميان مخاطبان برندتان. براي اين منظور ميتوانيد اينفوگرافي را در كانال مخصوص برند خود به اشتراك بگذاريد و از فالوورهاي خود نيز بخواهيد آن را به اشتراك بگذارند. استفاده از خبرنامههاي ايميلي نيز گزينه مناسبي است. همچنين ميتوان آن را براي وبسايتهاي پر مخاطب نيز ارسال كرد. البته تمام اين راهها معمولا براي برندهاي پرمخاطب اثربخشي بيشتري دارد. اگر هنوز در شمار اين دسته از برندها نيستيد، ميتوانيد از بازاريابي نفربهنفر استفاده كنيد. براي مثال آن را براي بلاگرهايي ارسال كنيد كه از انتشار اينفوگرافي شما منتفع ميشوند.
نقش اينفوگرافي در طراحي سايت و جذب مخاطب
يكي از كارهايي كه كارآفرينان آنلاين، براي تأثيرگذاري بيشتر انجام مي دهند، طراحي وبسايت با قابليتهاي بصري بيشتر و سرشار از تصاوير و زمينههاي باكيفيت است. بهطور خلاصه، توصيه ميشود تا اينفوگرافيك را در بخشهايي كه حضور آنلاين داريد به كار بگيريد تا توجه بيشتري را به خود جذب كرده و افراد بيشتري را متوجه خود كنيد. اين به آن معني است كه آيا شما در حال طراحي سايت براي رسانههاي اجتماعي هستيد و يا فقط ميخواهيد درحاليكه فعاليتهاي بازاريابي را انجام ميدهيد موجب افزايش جلب آگاهي براي نام تجاري خود و يا رسيدن به مخاطبان گستردهتر شويد. اينفوگرافيك يك ابزار آنلاين قدرتمند است كه بسياري از بازاريابان در حال حاضر براي ترويج سايتها و كمپينهاي خود از آنها استفاده ميكنند؛ كه اين قطعاً منجر به ترافيك بالاتر و بازديد دوباره افراد از سايت شما خواهد شد به همين دليل است كه تعدادي از كارآفرينان در حال پيدا كردن بهترين محتواي اينفوگرافيك براي معرفي كالا و خدمات خود هستند.
محبوبيت اينفوگرافيها شگفتانگيز است. بنا به آمار اينفوگرافيها از سال 2007 چيزي در حدود 9000 درصد افزايشيافتهاند. چنين رسانههايي در طيف وسيعي از تبليغات ازجمله، آگهيها و تابلوهاي تبليغاتي، تبليغات تلويزيوني، كتابچه راهنماي تجهيزات، فيلم آموزشي، طراحيسايت و در بسياري از مكانهاي ديگر استفاده ميشود. در واقع اگر شما نخواهيد كه از اينفوگرافي استفاده كنيد احتمال اينكه به موفقيت آنلاين دست پيدا نكنيد، بسيار زياد است. تبليغكنندگان بهخوبي از اين ابزار قدرتمند آگاه هستند و از آن در بالا بردن شهرت برند و انجام فعاليتهاي بازاريابي استفاده ميكنند.
منابع
- محمودي، نيلوفر(1396) "اينفوگرافي چيست و چگونه ميتوان آن را ساخت؟": www.chetor.com.
- "اينفوگرافيك چيست؟": http://infographics.ir.
- "انواع اينفوگرافي": http://wikimohtava.com.
- «اينفوگرافيك (نمايش گرافيكي اطلاعات)». درگاه ملي آمار. بازبينيشده در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۶.
- «اطلاعنگاشت» [علوم كتابداري و اطلاعرساني] همارزِ «information graphics, infographics»؛ منبع: گروه واژهگزيني و زير نظر غلامعلي حداد عادل، «فارسي»، در دفتر هشتم، فرهنگ واژههاي مصوب فرهنگستان، تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسي (ذيل سرواژه اطلاعنگاشت).
«مفاهيم: اينفوگراف (اينفوگرافيكز) چيست؟». همشهري. بازبينيشده در ۲۶ دسامبر ۲۰۱۶.
«اينفوگرام مركز تخصصي اينفوگرافيك». infogram.ir.
«برپايي كارگاه تخصصي با موضوع گرافيك اطلاعرسان». همشهري آنلاين، ۲۱ آبان ۱۳۹۴.
«سومين كارگاه تخصصي با موضوع گرافيك اطلاعرسان ۲ (اينتر اكتيو)». دفتر مطالعات و برنامهريزي رسانهها، ۱۸ آبان ۱۳۹۴.
- "نقش اينفوگرافي در طراحي سايت و جذب مخاطب": www.papgroup.ir.
- ويكيپديا فارسي و انگليسي.
- webpagefx venngage .
منبع مرجع: شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)