شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- حركت اربعين بايد به يك حركت شيعي- اسلامي- انساني تبديل شود و به تناسب آن، آرمانها، تبليغات، مفاهيم و معاني مشترك ميان اين سه حوزهي مهم، توليد و تبليغ شود.
حركتهاي مقطعي و يا جزيرهاي در مورد هر يك از رويكردهاي سه گانه ميتواند به اصل حركت آسيب وارد سازد. بنابراين، بايد به اين مسأله توجه بيشتري كرد كه هدفِ حركت اربعين، رساندن پيام حسيني (ع) در عصر جديد به جهانيان است.
دكتر حسن بشير دكتري جامعه شناسي ارتباطات بينالملل از دانشگاه ليستر انگلستان و عضو هيئت علمي دانشگاه امام صادق (ع) است. ايشان استادي است كه ضمن تحصيلات آكادميك، تحصيلات حوزوي هم داشته و لذا با مباحث ديني و فقهي نيز آشنايي دارد. از اين رو «شبكه اجتهاد: به بهانه ايام اربعين به گفت و گو با ايشان در موضوع پياده روي اربعين پرداخته و اين موضوع را از ديدگاهي ارتباطي مورد بررسي قرار داده است.
اجتهاد: ظهور و بروز وسيع و با برنامه ريزيِ مناسك مذهبي چون اربعين در قالب يك راهپيمايي بزرگ، چه تأثيري بر مناسبات تقريبي جهان تشيع و اهل سنت خواهد داشت؟
بشير: هر حركتي كه منجر به گسترش «ارتباطات ميان فرهنگي» در جامعه اسلامي گردد، ميتواند به عنوان يك «امر تقريبي» و يك «حركت تقريبي» تلقي گردد. نفس ارتباط و اطلاع يابي از اوضاع همديگر در بين مسلمانان، يك اقدام مثبت در جهت وحدت است كه منجر به اقدامات مشترك در زمينههاي مختلف ميشود. آنچه كه در اين زمينه بايد صورت گيرد، تبديل راهپيمايي اربعين به يك حركت گسترده شيعي- اسلامي- انساني است.
قيام امام حسين (ع) پيامهاي گوناگون براي جهان اسلام و بطور كلي براي جهانيان اعم از مسلمان و غيرمسلمان دارد. راهپيمايي اربعين ميتواند بازنمايي اين پيام جهاني باشد. چنانچه اين اقدام در سطح مناسب انجام گيرد، ميتواند منشأ تحول جهاني به سوي عدالت و مبارزه با ظلم و استكبار گردد، همانگونه كه امام حسين (ع) عليه ظلم و ستم و براي تحقق عدالت قيام كرد.
اجتهاد: زيارت را ميتوان يك آيين فردي دانست. از منظر فقه ارتباطات تبديل يك حوزه فردي به حوزه عمومي از يك سو و تبديل و فرآوري شدن آن به صورت يك رسانه بزرگ چه نتايجي را به دنبال خواهد داشت؟
بشير: امروزه با گسترش رسانهها و تبديل انسان به يك رسانه تمام عيار به دليل تحرك بيش از حد وي در فضاي واقعي و مجازي، امر فردي با امر اجتماعي تداخل زيادي پيدا كرده است. زيارت اربعين در چنين شرايطي، با دو وجه فردي و اجتماعي در حال ايجاد شرايط جديدي در امر ارتباطي است كه ميتوان آن را «چند وجهي ارتباطي» ناميد. اين چند وجهي و چندگونگي ارتباطي، درهم تنيدگي امر فردي و اجتماعي را به يك امر واقعي تبديل كرده است. راهپيمايي اربعين، تجل�'ي چنين در هم تنيدگي است كه هويت ارتباطي را تغيير داده است.
اجتهاد: با توجه به لزوم استقرار نظام تبليغ اسلامي متناسب با شرايط روز جهاني و مبتني بر درك جهاني، مقولهاي چون پياده روي، چقدر و چگونه در ارائه چهرهاي مناسب از اسلام در جهان غرب مؤثر خواهد بود؟
بشير: هر حركت اجتماعي در جهان، يك حركت مهم و قابل روئيت تلقي ميشود. به همين دليل تظاهرات درباره هر مسأله اي كه با تجمع نسبي همراه باشد، مورد توجه رسانهها و جهانيان قرار ميگيرد. و بديهي است اين تجمعها، بيانگر نوعي از مطالبات اجتماعي يا گروهي است. راهپيمايي اربعين نيز يك تجمع ميليوني است كه نه تنها نميتوان آن را ناديده گرفت، بلكه به تدريج به يك «گفتمان جهاني» تبديل خواهد شد. رسانههاي جهاني اگر هم به دلايلي هنوز نخواستهاند حجم اين حركت بزرگ را درك و منعكس كنند، ام�'ا در آينده نخواهند توانست آن را ناديده بگيرند. تجمع انساني، خود يك مقوله مهم و قابل توجه است. اگر اين تجمع براي ارج گذاشتن به ارزشهاي الهي و انساني باشد، قطعا مورد توجه بيشتر قرار خواهد گرفت.
اجتهاد: در مناسك اربعين شاهد بروز جريانهاي مختلف فكري شيعي هستيم. در چنين تجمعي با فرهنگهاي مختلف، چگونه از منظر ارتباطات انساني ميتوان از آسيبهاي احتمالي جلوگيري نمود؟
بشير: همانگونه كه گفته شد حركت اربعين بايد به يك حركت شيعي- اسلامي- انساني تبديل شود و به تناسب آن، آرمانها، تبليغات، مفاهيم و معاني مشترك ميان اين سه حوزهي مهم، توليد و تبليغ شود. حركتهاي مقطعي و يا جزيرهاي در مورد هر يك از رويكردهاي سه گانه ميتواند به اصل حركت آسيب وارد سازد. بنابراين، بايد به اين مسأله توجه بيشتري كرد كه هدفِ حركت اربعين، رساندن پيام حسيني (ع) در عصر جديد به جهانيان است.