تبديل شدن «كتاب» به موضوع يك راديو، فارغ از اهميت و كاركرد آن براي خيل عظيمي از كتابخوانهاي كشور پديدهاي متعالي است.
۱) «راديو كتاب» يكي از مواليد مبارك صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران در تاريخ تطورات پساانقلابي آن است. تبديل شدن «كتاب» به موضوع و مسأله يك راديو، فارغ از اهميت و كاركرد آن براي خيل عظيمي از كتابخوانهاي حرفهاي و شبه حرفهاي كشور في نفسه پديدهاي متعالي و پيشرفته است. اينكه «كتاب» هم در كنار «ورزش»، «سلامت»، «تجارت»، «گفتگو»، «فرهنگ» و «آوا» ظرفيت و حيثيت در اختيار گرفتن يك شبكه راديويي را دارا باشد نوعي ارزشگذاري مثبت و برجسته سازي هوشمندانه از رسانه فاخر «كتاب» است.
۲) «كتاب» در مقام توازن رسانهاي ميان راديو، تلويزيون، مطبوعات و سينما، رسانه «اصيل»تر است. «اصالت» متني است كه ناظر به ميزان عمق يك رسانه در محتوا و مضمون معني ميشود. در اين نظرگاه آنچه واجد محتواي عميقتر است «اصيلتر» و آنچه داراي محتواي نازلتر است، «سطحيتر» محسوب ميگردد. تجربه رنسانس تاريخي بشر نشان داده كه «كتاب» به نسبت ساير ابزارهاي انتقال پيام تجربه شده حاصلخيزترين بستر جهت بيانات عميق و مفاهيم دقيق است.
بدين جهت در آناتومي ارتباطات جمعي يك بوم زيست فرهنگي، كتاب به مثابه رأس بدن، سينما و مطبوعات به مثابه دستها و راديو و تلويزيون به مثابه پاها شبيهسازي ميشود. كتاب نه تنها خود اصيلترين رسانه است؛ بلكه اصالت منش و حركت دستها و پاهاي نظام رسانهاي وابستگي تامي به در رأس بودن كتاب دارد. بنابراين تولد راديو كتاب فارغ از برجستهسازي كتاب به مثابه يك مسأله و دغدغه راديويي تراز اول مشابه آنچه از راديو معارف يا راديو ورزش رخ ميدهد مبتني بر دنباله روي رسانه راديو از رسانه كتاب يك رسانه منحصر به فرد است كه به صورت نمادين همواره اولويت و اصالت «كتاب» را متبادر ميكند.
۳) از چشم انداز نظريه هنجاري و رسانهاي «راديو كتاب» يكي از قالبهاي رسانش جمعي پيام است كه با ايده بنيادين «صدا سيما به مثابه دانشگاه عمومي» همگرايي تامي دارد. بدين ترتيب مزيتهاي راديو كتاب فقط در تبارزي معناي فرهنگي ناظر به «اصالت كتاب» نيست، بلكه بيش از آن يك كليشه راديويي متأخر است كه ميخواهد به «فرم» يا «شبه فرم» متناسبي با ايده بنيادين «دانشگاه عمومي» تبديل شود. «راديو كتاب» ميتواند به عنوان يكي از نشانههاي مقاومت فرهنگي براي تحقق آرمان اصلي انقلاب اسلامي ر حوزه راديو و تلويزيون درك شود.
در شرايطي كه به دليل فقدان سواد هنجاري و حرفهاي متناسب و نيز اعتماد به نفس انقلابي مكفي در برخي صاحب منصبان رسانه ملي، جريانات تجديد نظرطلب بيش از پيش بر كوس ارتجاع از ايدهها و آرمانهاي پسا انقلابي ميكوبد و صداو سيماي انقلاب را هر روز بيش از ديروز بهدنبال خود ميكشند، بديهي است كه حتي تولد بيسر و صدا و در حاشيه يك «راديو كتاب» براي اهالي رسانه، هنر و فرهنگ انقلاب اسلامي غنيمت بزرگي است.
۴) «راديو كتاب» هرگز نبايد در دام تلقيهاي حداقلي از خود به مثابه راديويي تخصصي با مباحثات و موضوعاتي در خصوص انتشارات و كتاب بيفتد.
«كتاب» در تلقي حداكثري نماد «محتوا» و «مضمون» فاخر و نابي است كه قرار است از وراي همه جذابيتهاي كلامي و غير كلامي صوت و تصوير يك رسانه نهايتاً مخاطبان آن را يك قدم بيش از گذشته به معنا و منش انسان تراز و اصيل نزديك كند. در رهيافت حداكثري، تمركز و توجه به «كتاب» بهانهاي براي سوق دادن شنوندگان بهسوي معنا و محتواست چه اينكه كتاب اصالتاً بيش از ساير رسانهها واجد معنا و محتوا است. در اين منظر «راديو كتاب»، راديويي در كنار ساير راديوهاي تخصصي نيست بلكه آزمايشگاهي راديويي است كه به مدد «كتاب» قرار است سايه روشنهاي جديدي براي جلوه و ارتقاءايده دانشگاه عمومي بزند.
۵) «راديو كتاب» ميتواند نوعي «مرجعيت راديويي» را براي خود وجود بياورد به نحوي كه كارشناسان و گويندگان آن در مواقع مقتضي از آنتن شبكه راديويي خود بر روي آنتن شبكههاي راديويي وقتي تلويزيوني ديگر حاضر شوند و به مثابه صاحبنظران اهل مطالعه و حكيم، نقطه نظرات تمام كننده و مشكلگشاي خود را در اختيار انواع برنامههاي راديويي- تلويزيوني قرار دهند.
به عبارت ديگر راديو كتاب به كانوني تبديل شود كه از آن اصيلترين و حكيمانهترين ديدگاههاي كارشناسي در ساحتهاي مختلف و موضوعات مختلف ارائه شود به نحوي كه خود شبكههاي راديويي و تلويزيوني برخي خلاءهاي كارشناسي و نظري را از آن طريق جبران كنند. در اين شرايط «راديو كتاب» فقط يك شبكه در كنار ساير شبكههاي راديويي و تلويزيوني نيست بلكه شبكه شبكهها و راديويي است كه مخاطب آن در درجه اول خود شبكههاي راديو و تلويزيون ايران هستند. به نظر ميرسد رسانه ملي براي تبديل شدن به «دانشگاه عمومي» براي مخاطبان و معرفكنندگان بيرون از فضاي جام جم، لازم است كه براي ارتقاء شبكههاي جام جمي خود يك دانشگاه داشته باشد؛ شايد «راديو كتاب» همان دانشگاه باشد. (*)
منبع: سايت خبري رجانيوز