شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- راديوي ايران درحالي جشن تولد هفتاد و يكسالگي خود را جشن ميگيرد كه هنوز خيلي از جوانها نميدانند اين رسانه چطور پايش به ايران باز شد و در طول عمر خود چه كارها و خدماتي انجام داده است.
به گزارش شارا از فارس، «راديو» در ايران در حال عبور از 70 سالگي و پاي نهادن در 71 سالگي است. راديو در اين مسير 70 ساله راههاي پر فراز و نشيبي گذرانده و اگر روزي يك شبكه راديويي داشتيم كه در طول روز تنها چند ساعت برنامه داشت؛ امروز چندين شبكه راديويي داريم كه دائم در حال پخش برنامه هستند.
اما مرور آنچه كه طي اين سالها بر راديو رفته، خالي از لطف نيست. اينكه بدانيم «راديو» در ايران ساعت 3 بعد از ظهر روز 4 ارديبهشت سال 1305 در ايران راهاندازي شد و پس از پايان جنگ، به تدريج امكان تجهيز راديو و خريد و دريافت وسايل فراهم شد و سرانجام سال 1327 نخستين استوديوي راديويي يا اداره انتشارات و تبليغات واقع در ميدان ارگ ساخته شد. در سال 1330 استوديوي ديگري نيز ساخته شد ولي جز آنكه پخش اخبار و برخي از برنامهها به اين استوديو منتقل شود، تحول ديگري در راديو به وجود نيامد.
بعد از روي كار آمدن دولت مصدق و كودتاي 28 مرداد، راديو دچار تحولات اساسي شد و از محوريت پخش موسيقي به پخش اخبار و اطلاع رساني روي آورد. در نهايت نيز در سال 1336 ايستگاه راديويي «راديو ايران» با 100 كيلو وات قدرت افتتاح شدو فرستنده قديمي«راديو تهران»نام گرفت.
گسترش شبكه راديويي كشور از سال1348 تا 1350 بر عهده وزارت پست و تلگراف و تلفن بود و در سال 1350، پس از ادغام راديو و تلويزيون، اين مهم در شمار مسؤوليتهاي سازمان راديو و تلويزيون ملي ايران درآمد.
اولينها در راديوي ايران
اولين گوينده راديو در ايران «قدسي رهبري» بود كه در روز افتتاح راديو گويندگي مراسم افتتاحيه را برعهده داشت. شايد خيليها ندانند كه «رضا سجادي» متولد 1299 فرزند حجت الاسلام حاج سيدمصطفي سرابي واعظ و ناطق زبردست از سال 1319 به عنوان گوينده در راديو استخدام شد و قسمتي از برنامههاي راديو توسط او اجرا ميشد.او نيز يكي از قديميترين گويندگان راديو است. راديو قديميهاي ديگري هم دارد كه حالا ديگر نام و نشاني از آنها در دسترس نيست و اگر روزي براي دريافت امواج راديو بايد پيچ آن را ميچرخانيديم و گوش به آن ميچسبانديم تا به صداي شفافي از گوينده برسيم، امروز اين امواج حتي در ميان خطوط تلفن نيز موج ميزنند و به خود نام راديو اينترنتي را دادهاند. راديويي كه در هر كجاي دنيا كه باشي، امواج را با بهترين كيفيت به گوش تو ميرسانند و در اين ميان براي شنيده شدن با يكديگر رقابت نيز ميكنند.
سرنوشت نامعلوم آرشيو راديوي ايران و نداشتن موزه
همانطور كه عنوان شد، 70 سال از قدمت راديو در ايران ميگذرد و هر روز شبكهاي جديد با نام و كاركردي جديد به جمع شبكهها اضافه ميشود و هركدام به نوعي سعي ميكنند تا در ميان انبوه رسانههاي ديداري و شنيداري مخاطباني براي خود جذب كنند و اعتباري بگيرند.
در اين ميان آنچه كه براي مخاطبي كه تنها با شنيدن براي خود تصويرسازي ميكند، مفقود است، نديدن تاريخ راديو است. يعني اگر نوجوانان و جوانان ايراني بخواهند با تاريخ راديو در ايران آشنا شوند جز به مختصر مطلبي كه درباره تاريخچه راديو منتشر شده به چيز ديگري دست نمييابند و مرجع متمركز و خاصي براي تصوير تاريخ راديو در ايران وجود ندارد.
ساختمان راديو ارگ واقع در ميدان ارگ به عنوان قلب و تاريخ راديو در ايران روزهاي متفاوتي را ميگذراند. اين ساختمان قديمي كه اين روزها در حال نم پس دادن است! آدمهاي بسياري را از روزي كه ساختمان راديو شد به خود ديده است و حتما حرفهاي بسياري براي گفتن دارد.
آنچه اين ماجرا را بغرنجتر مينمايد، اين است كه اين روزها ته مانده آنچه به آن آرشيو ميگفتند نيز به بهانه بازسازي در حال نقل و انتقال به ناكجاآبادي در راديو ارگ است كه معلوم نيست چه سرنوشتي را براي برنامههاي قديمي راديو كه شايد ديگر نسخهاي از آنها در دسترس نباشد، رقم ميزند؛ البته مديران صدا اعلام كردهاند كه نسخه ديجيتالي برنامههاي راديو تهيه شده است اما به اين نكته نيز بايد توجه كرد كه داشتن موزه راديو مسئلهاي است كه فقدان آن به چشم ميخورد.
آرشيو راديو مانند ميوه فلهاي جابهجا شد
ساختمان آرشيو راديو كه در زمان فعاليت نيز شرابط خيلي مطلوبي نداشته، به دليل مخروبه شدن ساختمان در حال جابهجايي است، اما به گفته مسئولان اين بخش هنوز معلوم نيست كه آيا اين اسناد و برنامهها كه تاريخ راديو را رقم ميزنند، دوباره به اين مكان برميگردند يا خير.
در اين ميان حرفهاي «جمشيد جم» از برنامهسازان قديمي راديو و خواننده ترانه «يار دبستاني من» خالي از لطف نيست.
جم درباره سرنوشت آرشيو راديو ميگويد: من از بهمن 57 به طور رسمي در راديو كار ميكنم. آن زمان كه آقاي محسن مهاجر معاون صدا بود، فقط به فكر انتقال آرشيو بودند و حتي ميخواستند ساختمان راديو ارگ را هم انتقال بدهند كه ما نگذاشتيم و امروز اين راديو باقي مانده است. چون در آن زمان ميگفتند كه اين راديو مخروبه و تمام شده است.
وي ادامه داد: اگر اين راديو نميماند، الان اين ساختمان هم پاساژ شده بود، به همين دليل آرشيو را هم خيلي بد انتقال دادند يعني كاميون آوردند و انگار كه ميوه بار ميزنند. در حالي كه اين بايد برنامهريزي ميشد و موسيقي، سخن و آرشيو محرمانه را جدا ميكردند. اگر ميبريد مشخص باشد كه چه ميبرند و به كجا انتقال ميدهند. وقتي با كاميون فلهاي بالا ميروند و ديگر آرشيو راديو كامل در دسترس نيست. پيش درآمد گلها كو؟ آن دورهاي كه سخت بود مانند جنگ تحميلي كه مثلا ما از يك برنامه 5 نسخه داشتيم و ميگفتيم كه 2تاي آن را پاك كنيد تا ما از آن استفاده كنيم و 2تاي ديگر باقي بماند. يك زماني ما حتي صداي ناصرالدين شاه را هم داشتيم تا امروز. گو اينكه آنها حفظ شده.
جم اظهارداشت: در مجموع آرشيوي كه تا سال 72 به بعد اينجا مانده، قبلش اين همه محافظت شده نيست. ما افكتهاي قديمي داشتيم كه طرف مجبور بود تا به ميان چادرنشينها برود و صداي گوسفند و شتر و گاو بگيرد و بياورد چون نداريم. يك زماني اين افكتها را بيبيسي ميداد اما بعد خودمان شروع به تهيه كرديم كه الان نيستند. الان اگر يك نوار از قبل يا بعد از انقلاب بخواهيد وجود ندارند چون فلهاي به ساختمان شهداي راديو منتقل شدهاند. در 75 به بعد كه راديو استان راهاندازي شد و بعد استوديو پخش شروع شد و خوشبختانه راديو تهران در ساختمان ارگ باقي ماند. وگرنه ما الان جايي را نداشتيم كه بگوييم در سال 1319 راديو از اينجا شروع شده است. بعيد ميدانم كه آرشيو راديو الان به طور كامل باقي مانده باشد.
وي با بيان اينكه دسترسي خود ما هم به آرشيو مشكل است؛ اظهارداشت: يك مقداري از دستگاهها محفوظ مانده است.اينجا ابتدا دو استوديو شماره يك و دو داشته كه ضبط برنامه گلها از آنجا آغاز شده است و بعد به استوديو هشت منتقل شده است. اين استوديوها الان به انباري تبديل شدهاند و يا به واحد نمايش راديويي داده شدهاند. اين دو استوديو بايد مانند سابق نگهداري ميشد ولي متاسفانه اين اتفاق نيافتاد. با آمدن آقاي جهاني به راديو تهران و آقاي صوفي اين ساختمان ها كمي رنگ و بوي نويي به خود گرفتهاند و راديو تهران داراي سردر شده است. كاش قبليها هم اين كارها را انجام ميدادند. ما بايد آرشيو 70 ساله
داشته باشيم.
جاي خالي موزه راديو
امروز و فردا راديوي ايران هفتاد و يك ساله ميشود و اميدواريم تا پس از گذر هفتاد ساله راديو، مسئولان به فكر راه اندازي موزه راديو شوند تا مخاطبان اين رسانه مهجور، بيشتر با آن آشنا شوند.
منبع: http://www.siasatrooz.ir/vdchzwn-.23nivdftt2.html